توسعه‌ی یک شاخص ترکیبی جدید (CDI) برای ارزیابی چندمتغیره خشک‌سالی‌های دشت شهرکرد

خشک‌سالی پدیده‌ای اقلیمی است که به‌کندی شروع شده و دارای طبیعت پنهانی است. مدت‌زمان وقوع آن طولانی و خسارت‌های ناشی از آن در بخش‌‌های مختلف به‌صورت تدریجی ظاهر می‌شود؛ بنابراین، ارزیابی و بررسی خشک‌سالی در برنامه‌ریزی و اجرای طرح‌های مقابله با آن از اهمیت زیادی برخوردار است. در سال‌های اخیر، استفاده از شاخص‌های خشک‌سالی ترکیبی متفاوتی موردتوجه محققین قرار گرفته است. در این مطالعه، خشک‌سالی‌های دشت شهرکرد واقع در استان چهارمحال و بختیاری در یک دوره‌ی آماری 31 ساله (1394-1364) با استفاده از یک شاخص خشک‌سالی ترکیبی (CDI) جدید که حاصل ترکیب سه مؤلفه‌ی شاخص خشک‌سالی منبع آب زیرزمینی (GRI)، شاخص بارش استانداردشده‌ی اصلاحی (SPImod) و تبخیر-تعرق پتانسیل (ETP) است، موردبررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از شاخص GRI نشان می‌دهند که در ابتدای دوره‌ی آماری (1364) تا اواسط 1378، بلندترین دوره‌ی ترسالی به وقوع پیوسته و تا سال 1378 وضعیت آبخوان شهرکرد مناسب بوده است، ولی از آذرماه 1387 طولانی‌ترین دوره‌ی خشک‌سالی شروع و تا انتهای دوره‌ی آماری (1394) ادامه یافته است. نتایج حاصل از بررسی خشک‌سالی آب زیرزمینی با شاخص GRI نشان‌دهنده‌ی افزایش خشک‌سالی آب‌های زیرزمینی در سال‌های اخیر است که دلیل اصلی آن، افزایش میزان برداشت از سفره به دلیل توسعه‌ی کشاورزی می‌باشد. نتایج حاصل از شاخص CDI نشان می‌دهد به‌طورکلی دشت شهرکرد در فاصله زمانی سال‌های 1364 تا 1378 با ترسالی‌هایی مواجه بوده، ولی از سال 1387 تا انتهای دوره‌ی‌ آماری موردمطالعه (1394) دچار خشک‌سالی‌های پی‌در‌پی و شدیدی شده است. ازآنجایی‌که شاخص مزبور خشک‌سالی‌های هواشناختی و آب زیرزمینی را به‌طور هم‌زمان در محدوده‌ی موردمطالعه موردبررسی قرار می‌دهد، می‌تواند اطلاعات مفیدی در اختیار مدیران و برنامه ریزان منابع آب این دشت قرار دهد. 

کلیدواژه ها:

Modified Standardized Precipitation Index ، Groundwater Resource Index ، Composite Drought Index ، Potential evapotranspiration ، Shahrekord Plain ، شاخص SPImod ، شاخص GRI ، شاخص خشک‌سالی ترکیبی ، تبخیر-تعرق پتانسیل ، دشت شهرکرد.