ارزیابی و مقایسه پیوستگی سیمای سرزمین در حوزه آبخیز کوزه‌تپراقی، استان اردبیل

به‌دنبال توسعه نامتوازن و بهره‌برداری مفرط از حوزه‌های آبخیز کشور، امروزه تکه‌تکه‌شدگی سیمای سرزمین به یک نگرانی عمده برای حفظ خدمات بوم‌سازگان و سلامت زمین تبدیل شده است. تحقیق حاضر با هدف ارزیابی و مقایسه شاخص‌های پیوستگی سیمای سرزمین حوزه آبخیز کوزه‌تپراقی به‌عنوان یکی از حوزه‌های آبخیز حساس به تخریب از لحاظ بوم‌شناختی انجام شد. به‌همین منظور، پیوستگی سیمای سرزمین از دو بعد ساختاری و عملکردی لکه‌های سبز (کاربری مرتع و باغ) در سطح 36 زیرحوزه مورد بررسی قرار گرفت. ابتدا شاخص‌های پیوستگی با استفاده از نرم‌افزار Fragstats و تئوری گراف برای هر کدام از زیرحوزه‌های کوزه‌تپراقی محاسبه و سپس به‌منظور حذف بزرگی معیارهای محاسبه شده در ارزیابی پیوستگی سیمای سرزمین حوزه آبخیز کوزه‌تپراقی شاخص‌های مورد استفاده، در بازه صفر تا یک با استفاده از روش فاصله‌ای استاندارد شدند. در ادامه، پیوستگی سیمای سرزمین برای هر یک از زیرحوزه‌ها و نیز کل حوزه آبخیز کوزه‌تپراقی محاسبه، طبقه‌بندی و پهنه‌بندی شد. نتایج پیوستگی ساختاری نشان داد که پیوستگی لازم بین لکه‌های سبز در تمام زیرحوزه‌های مورد مطالعه وجود دارد. نتایج پیوستگی عملکردی نشان داد که زیرحوزه‌های 4 و 36 حداکثر و زیرحوزه 17 حداقل مقدار پیوستگی عملکردی را از لحاظ شاخص احتمال پیوستگی (PC) دارند. همچنین پیوستگی کلی سیمای سرزمین حوزه آبخیز کوزه‌تپراقی دارای میانگین، انحراف معیار به‌ترتیب برابر با 0/52، 0/50 و در محدوده 0/50 تا 0/97 متغیر است. بر اساس نتایج مشخص شد که از 36 زیرحوزه واقع در کوزه‌تپراقی تنها 15 زیرحوزه دارای اراضی طبیعی (باغ و مرتع) بوده‌اند.  

کلیدواژه ها:

Landscape connectivity ، Graph theory ، Land use change ، Spatial variations ، Fragmentation ، Green patches ، ارتباطات سیمای سرزمین ، تئوری گراف ، تغییر کاربری ، تغییرات مکانی ، تکه‌شدگی ، لکه‌‌های سبز