حضور عناصر چهارگانه و زبان نمادین در سعادت‌نامة استرآبادی و ساقی‌نامة ترشیزی

نوشتار حاضر کوششی در جهت یافتن برخی از نمادها در دیوان سعادت‌نامة استرآبادی و ساقی‌نامة ترشیزی است. نمادها ‌در حقیقت مبیّن اشکال و مفاهیمی هستند که ما نمی‌شناسیم و از آن‌جا که نمادها بیانگر حالات روانی خاصّی از انسان­ها هستند، می‌توان با تأویل و تفسیر آن‌ها در اشعار، به ویژگی‌های خاصّ روانی و جهان‌بینی شاعران دست یافت. ساقی‌نامة ظهوری ترشیزی و سعادت‌نامة نظام‌الدّین استرآبادی از جمله آثاری هستند که تحقیقات کافی در مورد آن‌ها صورت نگرفته و بسیاری از زوایای ارزشمند آن‌ها پنهان مانده است؛ بنابراین با استخراج نمادها در این دو اثر، می‌توان کمک شایانی به تفسیر ابیات کرد. این مقاله با هدف بررسی تطبیقی برخی نمادها در سعادت‌نامة نظام‌الدّین استرآبادی و ساقی‌نامة ظهوری ترشیزی مورد ارزیابی قرار گرفته است و بر آن است که به سؤال‌های مطرح شده پاسخ دهد. پس از استخراج این نمادها در هر دو دیوان، این نتیجه به‌دست آمد که نظام‌الدّین استرآبادی شناخت عمیق و دقیقی از نمادها داشته و انگاره‌های کهن‌الگویی را با استفاده از عنصرخیال در سعادت‌نامة خود به‌طور ویژه‌ای به‌کار برده است. این در حالی است که ترشیزی، از موقعیّت‌های کهن‌الگویی در اثرش بهره نبرده است. این پژوهش به شیوة نظری و به روش کتابخانه‌ای و از نوع تحلیل محتوا است.