ارزیابی تأثیر زمین‌لغزش بر بار رسوبی حوضه بالخلوچای در استان اردبیل

زمین‌لغزش­ها، از عوامل عمده فرسایش و تولید رسوب در حوضه­‌های شیبدار وکوهستانی هستند. هر چند شواهد دال بر این است که میزان رسوب وارده به رودخانه­‌های مناطق کوهستانی استان اردبیل بر اثر زمین‌­لغزش­‌ها قابل توجه است، اما از لحاظ کمی عدد و رقم متقن مبتنی بر تحقیق علمی برای آن ارائه نشده است. در این پژوهش، موضوع در حوضه­ بالخلوچای استان اردبیل با استفاده از داده­‌های مستخرج از عکس­‌های هوایی، مطالعات صحرایی و داده­‌های رسوب‌سنجی ایستگاه­ هیدرومتری پل الماس مورد بررسی قرار گرفت. با تعیین رابطه داده­‌های متناظر دبی جریان و دبی رسوب، حجم رسوب در ایستگاه­‌های رسوب‌سنجی مرتبط با حوضه­ برآورد شد. میزان رسوب برآوردی در دوره­‌های زمانی مختلف با دوره­‌های فعالیت زمین­‌لغزش‌­ها مورد مقایسه قرار گرفت و تاثیر زمین­‌لغزش­‌ها در افزایش فرسایش و رسوبدهی حوضه­ تعیین شد. زمین­‌لغزش­‌های بزرگ مورد اشاره باعث افزایش قابل توجه بار رسوبی رودخانه بالخلوچای شده­‌اند. آثار این لغزش­‌ها در بار معلق عبوری از ایستگاه پل­الماس مشاهده می­‌شود. میانگین رسوب سالانه بر اساس داده‌­های کل دوره آبی 40 ساله برابر با 46566.30 تن در سال است، در حالی‌که میانگین رسوب سالانه بر اساس داده­‌های 36 ساله، یعنی با حذف داده­‌های مربوط به سال­‌های لغزشی 1369 تا 1372، برابر با 30831 تن در سال می­‌باشد. بنابراین، می­‌توان نتیجه گرفت که بر اساس برآوردهای انجام گرفته میزان رسوب حمل شده به‌وسیله رودخانه بالخلوچای بعد از وقوع دو مورد زمین‌لغزش ساری­قیه و ایلانجق در طول دوره چهار ساله (سال 1369 تا سال 1372) به‌طور محسوسی افزایش یافته است.

کلیدواژه ها:

بار معلق ، دبی ، رسوب‌سنجی ، رسوبدهی ، فرسایش