بررسی و تحلیل مؤلفه‌های مشروعیتیابی حکومت حسن بن زید علوی (250تا270ق/865تا884م)

در مناسبات حکومت‌ها با مردم، مشروعیت از بنیان‌های اساسی است. حکومت‌ها با توجه به مقتضیات مکانی‌زمانی و ویژگی‌های درون حاکمیتی خود، برای کسب مشروعیت، از مؤلفه‌های مختلف استفاده می‌کنند. هدف حکومت‌ها در استفاده از این مؤلفه‌ها این است که در پیوستگی با ﺳﻠﻄﮥ سیاسی خود، سیاست‌های مدنظر را اعمال کنند. حکومت علویان طبرستان (حکـ: 250تا316ق/865تا929م) هم‌زمان با عصر دوم عباسی (232تا334ق/847تا946م) در ﻣﻨﻄﻘﮥ طبرستان و به دور از مرکز خلافت شکل گرفت. حسن‌بن‌زید علوی، نخستین داعی که بر زیدیان حکومت کرد، وجه مشروعیت مذهبی حکومت خود را در واگرایی با خلافت عباسی قرار داد و این سرلوﺣﮥ سیاست‌های او شد. در واقع، بیشترِ حکومت‌های این دوره برای استحکام پایه‌های حکومت، مبانی مشروعیت خود را متأثر از خلافت عباسی پی می‌گرفتند و در این میان، حسن‌بن‌زید روشی متفاوت در پیش گرفت؛ از این رو، در این مقطع تاریخی کشمکش‌های فرسایشی و طولانی بین حسن‌بن‌زید علوی و عُمال خلیفه عباسی شکل گرفت. حال مقاﻟﮥ حاضر با رویکرد توصیفی‌تحلیلی و بر پاﻳﮥ مطالعات کتابخانه‌ای، در پی واکاوی و تحلیل تکاپوهای مشروعیت‌یابی حسن‌بن‌زید علوی در حکومت علویان طبرستان است. پژوهش حاضر می‌کوشد به این پرسش پاسخ دهد که حسن‌بن‌زید علوی برای کسب مشروعیت حکومت خود، از چه مؤلفه‌هایی بهره گرفت. یافته‌های پژوهش از آن حکایت دارد که حسن‌بن‌زید علوی ابتدا در قامت «امام زیدی»، با توجه به ویژگی‌های ذاتی آن، موفق شد مردم طبرستان را در اطراف خود جمع کند و با در پیش گرفتن سیاست ضدیت با خلافت، مشروعیت حکومت خود را تقویت کند. او همچنین هم‌زمان، کارآمدی و توجه به مناقع عمومی جامعه را برای جلب رضایت عامه مردم دنبال کرد.

کلیدواژه ها:

مشروعیت ، طبرستان ، علویان ، حسنبنزید ، خلافت عباسی