شناسایی ابعاد و مؤلفه‌های تربیت اخلاقی با رویکرد اجتماعی در دوره ابتدایی و ارائه مدل مفهومی

پژوهش حاضر با هدف شناسایی ابعاد و مؤلفه‌های تربیت اخلاقی، با رویکرد اجتماعی در دوره ابتدایی و ارائه مدل مفهومی انجام شده است. روش پژوهش از نوع آمیخته کمّی و کیفی است. در بخش کیفی جامعه پژوهش سایت‌ها و پایگاه‌های اطلاعاتی مرتبط با تربیت اخلاقی بود که به طور هدفمند انتخاب و فیش‌برداری صورت گرفت و داده‌ها همزمان به‌طور مستمر در فرایند جمع‌آوری از طریق دسته‌بندی‌های منظم مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در بخش کمی جامعه آماری معلمان ناحیه دو شهرکرمان بودند که همگی با استفاده از روش تمام شماری انتخاب شدند. ابزار جمع‌آوری اطلاعات در این بخش پرسش‌نامه بود که براساس یافته‌های بخش اول  با 71 گویه طراحی گردید و در اختیار جامعه آماری(408 نفر از معلمان دوره دوم ابتدایی شهر کرمان) قرار داده شد. روایی این پرسش‌نامه با استفاده از نظر متخصصان و صاحب‌نظران مورد تأیید قرار گرفت. همچنین پایایی آن به روش آلفای کرونباخ تعیین شد که برای کل پرسش‌نامه 0/95 و برای ابعاد «باور» و «رفتار» به‌ترتیب 0/89 و 0/93 به‌دست آمد. یافته‌های مرحله «تحلیل عاملی اکتشافی و تأییدی» نشان داد که مقوله محوری پژوهش حاضر مشتمل بر 11 مؤلفه در 2 بُعد(باور و رفتار) است: مؤلفه‌های بُعد «باور» عبارت‌اند از: «احترام به ارزش‌ها و هنجارهای اجتماعی»، «سعه صدر»، «پرورش روحیه دگرخواهی»، «گفتگو». همچنین مؤلفه‌های بُعد «رفتار» عبارت‌اند از: «‏تعلق به هویت جمعی و حفظ آن»، «پرورش روحیه آزادی»، «همزیستی مسالمت‌آمیز»، «وفای به عهد و پیمان»، «پای‌بندی به دستورات اخلاقی»، «احترام به محیط زیست» و «مسئولیت اجتماعی». براساس این ابعاد و مؤلفه‌ها مدل نهایی طراحی گردید. متغیر پنهان «باور» از بین همه سازه‌های متصل به خود، «احترام به ارزش‌ها» و «هنجارهای اجتماعی» را بیشتر و «گفتگو» را کمتر از همه تبیین کرده است. متغیر پنهان «رفتار» از بین همه سازه‌های متصل به خود، «تعلق به هویت جمعی و حفظ آن» را بیشتر و «مسئولیت اجتماعی» را کمتر از همه تبیین کرده است.

کلیدواژه ها:

elementary education ، moral education ، dimensions and components ، social approach ، conceptual model. ، دوره ابتدایی ، تربیت اخلاقی ، ابعاد و مؤلفه‌ها ، رویکرد اجتماعی ، مدل مفهومی.