ریزگرد و کانون های آن: مبانی و روش های شناسایی و تثبیت این کانون ها با نگرش ویژه به دشت خوزستان

پدیده­ی ریزگرد از مهم­ترین چالش­های زیست­محیطی جوامع امروزی می­باشد. شناخت این پدیده و راهکارهای مقابله با آن از مباحث نوین در رسوب­شناسی محیطی است. شناسایی کانون­های ریزگرد با استفاده از روش­های متعددی همچون تکنیک دورسنجی و ماهواره­ای، مطالعات رسوب­شناسی و ژئوشیمی، ردیابی رسوب با کمک مدل­های آماری و داده­کاوی و یا تلفیـقی از این روش­ها امـکان­پذیر اسـت. مهم­ترین عوامل ایجاد ریزگرد عبارتند از خشکسالی، فرسایش، عدم وجود پوشش گیاهی و هم­چنین مدیریت ناصحیح منابع آبی می­باشد. برای مقابله با آثار ریزگرد مالچ پاشی، احداث بادشکن، احداث تله­های رسوبی و مدیریت صحیح منابع آب از مهم­ترین فاکتورها و راهکارهای کاهش توفان­های ریزگرد و تثبیت کانون­های گردوغبار می­باشد. پدیده ریزگرد تاثیر مستقیم بر سلامت انسان و بخش کشاورزی و ساخت و ساز و تاثیر مستقیم و غیرمستقیم بر اقتصاد و کاهش کیفیت زندگی داشته است. وجود ۷ کانون داخلی ریزگرد در کنار حدود ۵ کانون خارجی ریزگرد در استان خوزستان، سبب شده که این استان همواره در معرض توفان­های گرد و غبار قرار گیرد. ترکیب رسوب­شناسی این ریزگردها عموماً در سه گروه سیلیکات، کربنات و تبخیری جای می­گیرد و تیپ رسوبی عـمده نهشـته­های کانون­های داخلی دشت خوزستان گل­ماسه­ای با کمی گراول است. پارامترهای رسوب­شناسی نهشته­های کانون­های گرد و غبار دشت خوزستان در یک روند قائم از شمال به جنوب بهبود پیدا می­کنند. خاستگاه عمده­ی نهشته­های کانون­های داخلی گنبدهای نمکی، سازندهای مارنی، ماسه­سنگی و کنگلومرایی می­باشد. پایش­های زیست­محیطی بر روی کانون­های ریزگرد و نمونه­های ریزگرد دشت خوزستان حاکی از وجود آلودگی­های زیست­محیطی متأثر از جنگ تحمیلی، فعالیت­های نفتی و پتروشیمی در کنار فعالیت­های صنعتی و کشاورزی می­باشد.

کلیدواژه ها:

ریزگرد ، کانون ریزگرد ، دشت خوزستان