تبیین عملکرد طراحی کیفی با رویکرد تعامل کودك و طبیعت (مطالعه موردی مهدکودك برای کودکان 6 تا 9 سال)

زمینه: در قرون اخیر بروز بحران هاي زیست محیطی و فقدان ارتباط انسان با طبیعت، بحران روانی براي انسان معاصربه ویژه کودکان در پی داشته است. شواهد نشان میدهد که نهادینه سازي روش زندگی مبتنی بر همزیستی با طبیعت ازدوران کودکی و ترویج آن سهم عمده اي در کنترل و جبران بحران هاي پیش آمده دارد. تجربۀ بی واسطۀ طبیعت دردوران کودکی بر رشد و عملکرد شناختی، عاطفی، جسمانی و اجتماعی مؤثر بوده و تداوم این تجارب منجر به برقراريپیوند عاطفی میان کودك و طبیعت و توسعۀ ارزشهاي زیست محیطی وي خواهد شد. در این میان طراحی معماري، برپایۀ ضرورت حفظ، بازگرداندن و افزایش تجربۀ بی واسطۀ طبیعت در محیط هاي کالبدي نقش ویژه اي دارند. پژوهشحاضر با تکیه بر رویکرد تعامل کودك و طبیعت به بررسی ویژگی هاي طراحی کیفی مهدکودك می پردازد اولین گامپرداختن به عملکرد طراحی کیفی براي کودك، شناخت دقیق کودك در سنین مختلف است. در این راستا، اطلاعاتمربوط به مراحل رشد ذهنی کودکان و همینطور شناخت خصوصیات روحی و جسمی وي اهمیت ویژه دارد. معمارانیکه براي کودکان طراحی میکنند نیاز دارند جهت فهم و درك محیطی که براي کودکان صمیمانه است، اطلاعاتی برايکودکان داشته باشند ازاینرو مفاهیم، شخصیت ها و کیفیاتی که معماري براي کودکان داشته باشد باید تعیین گردد برايکودك یک معماري خوب، فضایی است که انتظارات کودکی اش را برآورده سازد و ضمن برقراري ارتباط منطقی با کودكو شرایط او، فضاها و مکانهایی را که براي او مناسب باشد و به نیازهاي او پاسخ دهد را فراهم آورد.هدف: اکثر خانواده ها قبل از ورود فرزندان خود به دبستان و جهت ارتقا سطح ارتباطات جمعی، آنها را به مراکزپیش دبستانی و مهدکودك ها می فرستند که این امري مثبت تلقی می شود؛ اما آنچه نگران کننده هست، این است کهامروزه مکان هایی که از ابتدا به منظور فضاي مهدکودك طراحی و ساخته شده باشند، انگشت شمارند. اکثر این مکان هاساختمان هایی هستند که تغییر کاربري یافته اند و فقط اسم فضاي کودك را یدك می کشند. هدف از این پژوهش طراحیمهدکودك با عملکرد کیفی با رویکرد تعامل کودك و طبیعت و استفاده از نقطه نظرات کودکان که در راستاي طراحیمهدکودك مورد تفسیر قرارمی گیرد و به کارگیري دستورالعمل هاي کیفی معماري براي کودکان است تا کودك نسبت بهمحیط مهدکودك احساس حس تعلق نماید.روش: روش مورداستفاده در این مقاله، روش توصیفی –تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه اي، اسنادي و بررسی هايمیدانی هست و جنبه کاربردي دارد.یافته ها: ازآنچه ذهنیت کودکان از فضاي کالبدي و تصویر ذهنی آنها از محیط و تأثیرات استفاده از محیط هاي طبیعی ومسیرهاي فکري آنها ثبت شده است از جمله انتظاراتی که کودکان از محیط اطراف خود دارند عبارت اند از: محیطبایستی به صورت سالم و بی خطر طراحی شود محیط باید به گونه اي طراحی شود که ضمن اینکه رفتارها و موقعیت هايخطرناك را از بین می برد میزان آسیب را درزمانی را که حادثه رخ میدهد کاهش دهد. بحث و نتیجه گیري:امروزه این حقیقت انکارناپذیر به اثبات رسیده است که کودکان فقط به مراقبت جسمانی نیاز ندارند بلکه باید این توجههمه ابعاد وجودي آنها را شامل شود بنابراین در مسیر شناخت و طراحی براي کودك به معماران، معمارانی آشنا به علومرفتاري کودك احتیاج است.

کلیدواژه ها:

طراحی کیفی ، کودک و طبیعت ، مهدکودک