ارزیابی توصیه کودی گندم مرودشت در شرایط شور در سروستان فارس

بر اساس گزارش فائو حدود 25 درصد سطح زمین (400 الی 900 میلیون هکتار) به نوعی بامسائل شوری دست به گریبان است. در مناطق خشک و نیمه خشک تنگنای خشکی به همراه شوری از عوامل محدود کننده عمده در تولید محصولات زراعی به حساب می آید. بنابراین در چنین مناطقی خسارت ناشی از اثر توامان خشکی و شوری در رشد و نمو گیاهان زراعی دو چندان میگردد (2). افزایش شوری تا حد آستانه تحمل گیاه به صورت کاهش عملکرد و فراتر از آن علائم گیاهی را نیز به همراه دارد. زیادی شوری باعث بسته شدن روزنه ها و کاهش جذب دی اکسید کربن و در نتیجه کاهش میزان تعرق و فتوسنتز را به دنبال دارد. همچنین افزایش شوری در محیط رشد گیاه (آب و خاک) به صورت افزایش فشار اسمزی و کاهش قابلیت استفاده آب یا به صورت اثر اختصاصی یون مخصوصی که غلظت زیاد آن منجر به مسمومیت گیاهمی شود به ظهور میرسد. اختلالات تغذیه ای که در اثر شوری ایجاد میشود با مصرف متعادل کودهای شیمیایی بطرف می گردد. مکامسیم بسته شدن روزنه ها در شرایط شور با کاهش نسبت K+/Na+ در ارتباط است. تحقیقات نشان می دهد که مصرف ازت و پتاسیم در شرایط شور از اثرات شوری می کاهد (6).پژوهش های رینو (8) و سیلبربوش و همکاران (9) نشان می دهد که مصرف پتاسیم همراه ازت و مصرف آمونیوم به همراه نیترات و افزایش نسبت آمونیوم به نیترات باعث افزایش مقاومت غلات به شوری و متعاقب آن افزایش عملکرد در آن شرایط می گردد. میلانی و همکاران (3) در تحقیقات سه ساله خود به این نتیجه رسیدند که دراراضی شور، با افزایش شوری بایستی میزان مصرف ازت را بالا برد. همچنین دریافتند که مصرف کودهای ازته و پتاسیمی از سمیت کلرور سدیم در گیاه می کاهد. تحقیقات میلر (7) نشان داد که بیشتر ازت و فسفر برداشت شده توسط گندم به دانه انتقال می یابد. در یک آزمایش مزرعه ای پاسخ گندم به مصرف ازت، پتاسیم، فسفر و عناصر کم مصرف در شرایط شور مثبت بوده و اثر ازت، فسفر، پتاسیم ، روی و منگنز بر رشد و عملکرد گندم معنی دار بوده است. این تحقیق روشن ساخت که در شرایط شور به همراه زهکش زیر زمینی امکان کمبود چندین عنصر غذایی با همدیگر در زراعت گندم وجود دارد (4). در تحقیقی در ایران دیده شد که فقط در سطوح بالای مصرف سولفات روی (240 کیلوگرم سولفات روی در هکتار) در شرائط شور، گندم افزایش عملکرد معنی داری نسبت به شاهد داشت (1). اسلام و فوزیا (5) طی تحقیقی اثرات شوری بر مقاومت (تحمل به شوری) در رقم گندم و برنج را بررسی کردند. آنها مشاهده نمودند، بین جوانه زنی، رشد، جذب عناصر و آب بافت گیاهی رابطه معنی داری وجود دارد. در ارقام برنج و گندم با زیاد شدن میزان شوری مقدار کلروفیل کاهش یافت. این تحقیق به روشنی نشان داد که ترکیبات آلی نقش بسیار کمی در مقاومت گیاه به شوری دارند. شاویو (10) در یک مطالعه گلخانه ای با سه سطح شوری مشاهده نمود، شوری به طور معنی داری غلظت ازتو فسفر را در دانه و کاه کاهش داد. اما زیاد شدن شوری میزان سدیم و کلر را افزایش داد. بنابراین در خاکهای شور علاوه بر تنش شوری، فعالیت عناصر کم نیاز (نظیر آهن، روی، مس و منگنز) پایین بوده و گیاهانی که در این خاک ها رشد می کنند، اغلب دچار کمبود این عناصر می باشند. کمبود این عناصر در خاکهای شور بستگی به فاکتورهایی نظیر نوع گیاه، میزان شوری، ترکیب املاح، غلظت عناصر کم نیاز، شرایط و دوره رشد و نمو گیاه دارد. از این رو روابط عناصر غذایی کم مصرف وشوری پیچیده می باشد. با علم به اینکه احتیاجات غذایی گندم در شرایط شور افزایش می یابد، بنابراین بحث تغذیه گندم در شرایط شور بسیار پیچیده است اما متاسفانه تحقیقات زیادی در کشور ما در این خصوص انجام نگرفته و کارهای انجام نشده بسیار زیاد است.