اثر اقلیم خشکی و مدیریت کودهای نیتروژنه بر تکمیل دانه و میزان گلوتن گندم نان

مقدار نیتروژن نه تنها به عنوان یکی از اصلی ترین عوامل تعیین کننده عملکرد در اکثر مناطق کشاورزی خصوصا در استان هایی مانند یزد است بلکه مدیریت آن نیز یکی از عوامل مهم در تعیین راندمان مصرف کود و آب و بهبود کیفیت محصول می باشد. امروزه بررسی کیفیت محصول نیز با توجه به نقش آن درتغذیه جامعه اهمیت زیادی دارد. گلوتن یکی از پروتیین های مهم در غلات است که میزان آن تحت تاثیرعوامل مختلف از جمله مدیریت مصرف نیتروژن و اقلیم قرار دارد که این عوامل در این طرح مورد بررسی قرار گرفته است. به همین منظور این طرح (در سال اول) در سه منطقه آب و هوایی استان به اجرا درآمد و در هر منطقه فاکتورهای مدیریت آبیاری‭(I‬1 آبیاری طبق عرف محل و I2 آبیاری بر اساس نیاز گیاه )، رقم و مدیریت مصرف کود نیتروژنه F1) میزان مصرف نیتروژن بر اساس دستورالعمل توصیه کودی گندم و روش مصرف بر اساس توصیه های موسسه تحقیقات خاک و آب، F2 مصرف بر اساس تیمار اول به اضافه %‮‭25‬ کود اضافی در تقسیط آخر، F3 تیمار اول به اضافه محلول پاشی اوره به میزان هشت کیلوگرم در مراحل اوایل خمیری شدن) بررسی گردید. با توجه به اعتبار در نظر گرفته برای طرح و هماهنگی به عمل آمده با مجری پروژه این طرح در سال دوم و سوم، تنها در ایستگاه تحقیقات یزد اجرا شد. نتایج نشان می دهد، در مقایسه اقلیم های مختلف، با توجه به اینکه تیمارهای کودی از لحاظ میزان مصرف پایه نیتروژن با هم یکی هستند، تیمارهای کودی درمناطق طبس و یزد که گیاه تحت تنش آبی بوده، بر روی وزن هزاردانه و عملکرد تاثیر معنی داری نداشته است. ولی در منطقه علی آباد تیمار F3 تاثیر معنی داری بر عملکرد و اجزای آن داشته است. نتایج اجرای طرح در سال های دوم و سوم و چهارم در ایستگاه یزد نشان داد که آبیاری بر اساس نیاز گیاه در هر دو رقم مورد بررسی باعث افزایش عملکرد نسبت به تیمار آبیاری با عرف زارع شده و در نتیجه راندمان مصرف کود نیز افزایش یافته است. در این منطقه رقم آنفارم 9 در مقایسه با رقم روشن عملکرد دانه بالاتری داشت ولی رقم روشن کاه بیشتری تولید کرد.تیمارهای کودی بر عملکرد و اجزا آن تاثیر معنی داری نداشت ولی محلول پاشی کود در مرحله خمیری شدن دانه و یا مصرف کود زیادی در مرحله آخر تقسیط کود بهبود عملکرد را به دنبال داشت. بالا رفتن میزان کود نیتروژنه تنها باعث افزایش کاه در رقم آنفارم شده است. آبیاری بر اساس نیاز گیاه ‭(I‬2) باعث افزایش درصد گلوتن شده است که همراه با افزایش میزان پروتیین دانه بوده است. افزایش کود مصرفی و یا محلول پاشی نیز باعث بهبود میزان پروتیین و گلوتن دانه شده است.