بررسی و انتخاب در توده ها و نسل های در حال تفکیک گندم نان و آزمایش مقایسه عملکرد مقدماتی

تفرق صفات در دورگها از نسلF2 شروع شده و تا چند نسل ادامه می یابد در داخل هر یک از این نسل ها همواره ترکیبات متنوعی ظاهر می شوند. در ابتدا بهترین ترکیبات انتخاب می شوند و سپس از میان آنها بر اساس صفات زراعی و مورفولوژیکی از قبیل ارتفاع بوته مناسب، قوی بودن ساقه ها و یکنواختی پنجه ها، زاویه برگ مناسب، فرم مطلوب سنبله، مقاومت به ریزش دانه و همچنین وضعیت بیماری ها از نظر تحمل و یا مقاومت به بیماری هایی همچون زنگ زرد، زنگ قهوه ای، سفیدک پودری، سپتوریوز برگ، فوزاریوم سنبله و در نهایت در صورت مهیا بودن شرایط مناسب تحمل یا مقاومت به پدیده جوانه زنی روی سنبله در قبل از برداشت می باشند، انتخاب کردند. در این بررسی ‮‭523‬ توده (توده از گرگان و توده از کرج) ، ‮‭650‬ شماره از نسل ‮‭50‬ ،F3 شماره از نسل ‮‭392‬ ، F4 شماره از نسل ‮‭174‬ ، F5 شماره از نسل ‮‭238‬ ، F6 شماره از نسل F7 شرکت داشتند که با استفاده از روش شجره ای- بالک تغییر یافته مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفتند. جهت ارزیابی مقاومت به بیماری فوزاریوم سنبله، جمعیت های نسل F2 از مرحله تورم سنبله تا مرحله خمیری ، در دو نوبت با مایه تلقیح ‭graminearum Fusarium ‬با غلظت ‮‭106‬ اسپور در هر میلی لیتر اسپورپاشی گردید. آنگاه از بین توده های F2 ابتدا ‮‭359‬ جمعیت مناسب انتخاب و سپس از داخل هرجمعیت بوته ها ودر نهایت سنبله های مطلوب به تفکیک هر جمعیت انتخاب(‮‭6707‬سنبله) و به تفکیک بذور هر یک از آنها با دست از کاه و کلش جدا گردیدند. سر انجام پس از حذف بذور چروکیده و بیمار، نهایتا بذور ‮‭2798‬ سنبله جهت بررسی در نسل F3 سال بعد در شرایط آب و هوایی مغان گزینش گردیدند. در بررسی ‮‭650‬ شماره از نسل F3 که در ایستگاه مغان ه به روش سنبله به ردیف ‭(head row) ‬کشت گردیده بود، ‮‭202‬ شماره جهت بررسی در شرایط گرم و خشک ایستگاه گنبد جهت سال زراعی بعد انتخاب گردید. در نسل F4 تعداد ‮‭50‬ شماره در ایستگاه گنبد به روش سنبله به ردیف کشت شد و سرانجام ‮‭41‬ شماره جهت ادامه بررسی در نسل F5 سال بعدگزینش شدند. در نسل F5 نیز تعداد ‮‭392‬ شماره در ایستگاه ساری کشت و مورد بررسی قرار گرفتند که پس از انتخاب بوته های مطلوب و سپس کوبیدن و حذف بذور چروکیده، سرانجام ‮‭1404‬ شماره جهت نسل F6 نتخاب شدند. در ایستگاه گرگان نیز ‮‭174‬ شماره از نسل F6 به روش بوته به ردیف کشت شدند و سپس انتخاب تک بوته ها و سنبله از هر شماره انجام شد و پس از کوبیدن و حذف بذور چروکیده و بیمار در نهایت ‮‭489‬ شماره جهت بررسی در نسل F7 گزینش گردیدند. در بررسی ‮‭238‬ شماره نسل F7 در شرایط ایستگاه تحقیقات کشاورزی گرگان پس از بازدید تک تک شماره ها در مزرعه، آنهایی را که از نظر کلیه صفات مطلوب بوده و از خلوص مناسبی نیز برخوردار بودند به تعداد ‮‭150‬ لاین انتخاب و پس از کوبیدن بذر آنها توسط خرمنکوب و حذف بذور چروکیده و بیمار، نهایتا ‮‭120‬ لاین جهت شرکت در آزمایش مقدماتی مقایسه عملکرد ایستگاهی ‭(PWSN) ‬سال زراعی ‮‭1390-91‬ گزینش گردیدند. در آزمایش ‭PWSN ‬تعداد ‮‭71‬ لاین گندم همراه با رقم مروارید به عنوان شاهد کشت شدند و مساحت هر کرت ‮‭7/2‬ متر مربع بود. صفات مرفولوژیک مطلوب و واکنش به بیماری ها انجام گرفت. سرانجام ‮‭17‬ لاین از بهترین لاین ها برای بررسی بیشتر در آزمایشات یکنواخت سراسری ‭PRWYT ‬انتخاب شدند. واژه های کلیدی: گندم نان، گزینش نسلهای در حال تفکیک، مقایسه عملکرد مقدماتی ایستگاهی