ارزیابی، شناسایی و تکثیر بذرنمونه های ناشناخته بومادران ‭Achillea sp. ‬موجود در بانک ژن منابع طبیعی ایران

بومادران یکی از مهمترین گیاهان دارویی است که کاربرد بسیاری در صنایع داروسازی، آرایشی و بهداشتی دارد. در حال حاضر عمده مطالعات صورت گرفته برروی بومادران در داخل کشور، معطوف به ترکیبات شیمیایی، اسانس، اثرات درمانی و ارزیابیصهای سیستماتیکی بوده است. در این پژوهش سعی گردیده با جمع آوری نمونهصها از رویشگاه های طبیعی کشور، مقایسه بین آنصها با دیدگاه اهلی کردن و اصلاح، براساس تنوع ژنتیکی و ویژگیصهای اگرونومیکی صورت گیرد، تا میزان عملکرد و سایر ویژگیهای زیستی آنان مشخص و نمونه های احتمالی مناسب جهت کشت و کار، شناسایی شود. شناسایی و دسته بندی تودهصها می تواند در برنامه صهای اصلاحی انتخاب والدین جهت تلاقی مفید باشد. در مجموع ‮‭34‬ جمعیت از 8 ، ‭Achillea nobilis ‬جمعیت از 4 ،‭Achillea aleppica ‬جمعیت از ‭Achillea pachycephala ‬و ‮‭28‬ جمعیت از ‭polycephalum Tanacetum ‬مورد بررسی های مزرعه ای قرار گرفتند. صفات جوانه زنی ‮‭19‬ جمعیت از 4 ، ‭Achillea nobilis ‬جمعیت از 3 ، ‭Achillea aleppica ‬جمعیت از ‭Achillea pachycephala ‬و 3 جمعیت از ‭Tanacetum polycephalum ‬مورد آزمایش قرار گرفت. برا ی صفات مزرعه ای ارتفاع بوته، تعداد ساقه در بوته، محیط طوقه، تعداد گل آذین، قطر گل آذین، وزن تر بوته و وزن خشک بوته یادداشت برداری شد. در آزمایشات جوانه زنی که در دو تیمار سرما(یک هفته پیش تیمار سرما در 4 درجه سانتی گراد) و شاهد انجام شد، طول ریشه چه و ساقچه و گیاهچه، شاخص بنیه بذر، سرعت جوانه زنی و درصد جوانه زنی جمعیتها مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. تجزیه تحلیل آماری بر پایه فاکتوریل و بر اساس تجزیه واریانس طرح کاملا تصادفی انجام شد. نتایج نشان داد که بین کلیه جمعیتهای سه گونه مورد بررسی در مورد تمام صفات مورفولوژیک اختلاف معنی داری وجود داشته است که نشان از تنوع ژنتیکی موجود در جمعیتها است. در بین جمعتهای مورد بررسی در گونه ‭Achillea nobilis ‬جمعیت ‮‭27030‬ قویترین جمعیت از نظر بیشتر صفات مورفولوژیک مورد بررسی بود و جمعیت ‮‭21606‬ ضعیفترین جمعیت بوده است. از نظر فاکتورهای مورد بررسی در جوانه زنی این گونه، جمعیتهای ،‮‭27023 27014‬ و ‮‭23156‬ بهترین عملکرد را داشته. پیش تیمار سرما در این گونه موجب افزایش سرعت جوانه زنی شده ولی درصد جوانه زنی و طول ریشه چه را کاهش داده است. بین جمعتهای مورد بررسی در گونه ‭Achillea aleppica ‬جمعیت های ،‮‭7643 18009‬و‮‭4723‬ قویترین جمعیتها و جمعیت ‮‭19470‬ ضعیفترین جمعیت از نظر صفات مورفولوژیک مورد بررسی بود. از نظر فاکتورهای مورد بررسی در جوانه زنی جمعیت ‮‭14179‬ در تیمار سرمادهی در این گونه بهترین عملکرد را داشت. پیش تیمار سرما در این گونه موجب افزایش سرعت ودرصد جوانه زنی شد ولی طول ریشه چه را کاهش داد. در بررسی صفات مورفولوژیک گونه ‭Achillea pachycephala ‬جمعیت ‮‭24746‬ از نظر صفات مزرعه ای قویترین جمعیت مورد مطالعه بود. جمعیت ‮‭15814‬ از نظر صفات جوانه زنی بهترین نتایج را نشان داد. تیمار سرما در این گونه موجب کاهش جوانه زنی شد ولی طول ریشه چه و طول ساقه چه را افزایش داده است. در بررسی صفات مورفولوژیک گونه ‭Tanacetum polycephalum ‬جمعیتهای ‮‭14194‬ و ‮‭18457‬ از نظر صفات مزرعه ای قویترین جمعیت مورد مطالعه بود و جمعیت ‮‭9525‬ ضعیفترین عملکرد را داشت. جمعیت ‮‭14194‬ از نظر صفات جوانه زنی نیز بهترین نتایج را نشان داد. پیش تیمار سرما در این گونه سرعت جوانه زنی و طول ساقه چه را افزایش داد ولی طول ریشه چه را کاهش داده است. کلمات کلیدی: بومادران، ‭Tanacetum polycephalum ‬، ‭Achillea pachycephala ‬، ‭Achillea aleppica‬، ‭Achillea nobilis‬، ‭Achillea nobilis‬، جوانه زنی، صفات مزرعه ای.