جمع آوری، شناسایی، ارزیابی و حفاظت بذور گیاهان مرتعی به منظور تقویت بانک ژن(خراسان رضوی)

استان خراسان بزرگ (رضوی، جنوبی و شمالی) با وسعت ‮‭313000‬ کیلومتر مربع دارای تنوع آب و هوایی گسترده ای می باشد که این امر تنوع بین گونه ای و درون گونه ای مطلوبی را از نظر گیاهان مرتعی ایجاد نموده است. یک روش علمی و مناسب برای حفظ ژرم پلاسم در رویشگاه غیرطبیعی یعنی بانک ژن یا بانک بذر شناخته شده است زیرا بدون تنوع ژنتیکی، تغییرات محیطی باعث نابودی گونه های موجود در آن محیط می شوند و نیز در نتیجه استفاده غیر معفول، بی رویه و زیرکشت بردن پوشش های طبیعی و سایر عوامل فرسایشی و تخریبی از جمله ساختمان سازی باعث فرسایش ژنتیکی و حذف گونه های وحشی و مفید شده و خواهد شد. مهمترین دلایل جمع آوری ژرم پلاسم یک گونه خاص از یک منطقه ویژه، جلوگیری از فرسایش ژنتیکی، دسترسی آسان و سریع به ژرم پلاسم برای فعالیتهای اصلاحی، مدیریت اراضی، بدست آوردن اطلاعات جدید در مورد گونه های جمع آوری شده و دسترسی به خواص ویژه گونه هایی است که در نواحی مشخص رویش دارند. در این پژوهش به منظور جمع آوری، شناسایی، ارزیابی و نگهداری بذور اکسشن های مختلف گیاهان مرتعی استان، پس از تهیه اطلاعات اولیه در مورد گیاه شناسی، اکولوژی، فنولوژی و مناطق انتشار آنها در استان، ویژگیهای اکولوژیکی و موقعیت جغرافیایی محلهای جمع آوری بذر و فنولوژی گونه ها بطور دقیق ثبت شد. نمونه هرباریومی، خاک و بذر جمع آوری گردید و رویشگاههای عمده گونه های جمع آوری شده بر روی نقشه مشخص شد. در طی انجام این پروژه با مراجعه به ‮‭23‬ شهرستان استانهای خراسان ‮‭60‬ منطقه رویشی تعداد ‮‭316‬ اکسشن از بذور گونه های مورد نظر جمع آوری شد که متعلق به ‮‭19‬ خانواده و ‮‭76‬ گونه گیاهی است. از نظر فراوانی بذور جمع آوری شده، خانواده های %‮‭34/12‬‭) Poaceae (‬‮‭40/5‬%)، ‭Papilionaceae (‬‮‭16/77‬%)، ‭Caryophylaceae) ‬و %‮‭11/4‬‭) Apiaceae) ‬بیشترین تعداد را به خود اختصاص دادند. همچنین بیشترین تعداد اکسشن جمع آوری شده مربوط به جنس های ‭Agropyron‬، ‭Astragalus‬، ‭Festuca‬، ‭Melica ‬و ‭Onobrychis ‬به ترتیب با ،‮‭52‬ ،‮‭34‬ ،‮‭14 18‬ و ‮‭12‬ اکسشن بود. بذور جمع آوری شده در دامنه ارتفاعی ‮‭440-2526‬ متر و بارندگی ‮‭120-550‬ میلیمتر رویش داشتند. بیشترین بذور جمع آوری شده مربوط به ارتفاع ‮‭1800-2030‬ متر با بارندگی ‮‭250-350‬ میلیمتر و اقلیم نیمه خشک بود. واژه های کلیدی: جمع آوری بذر، گیاهان مرتعی، ژرم پلاسم، اکسشن، خراسان