بررسی و مقایسه عملکرد لاین های امیدبخش گندم نان زمستانه و بینابین با ارقام رایج منطقه در شرایط زارعین فریمان و چناران(استان خراسان رضوی)

این مطالعه به منظور بررسی ارقام پرمحصول گندم تحت شرایط زارعین شهرستان های فریمان و چناران و مقایسه عملکرد این لاین های امید بخش گندم با شاهد منطقه به مورد اجرا در آمد . این آزمایش با استفاده از طرح بلوکهای کامل تصادفی و با سه تکرار و 7 تیمار در دو منطقه فریمان و چناران در سال زراعی ‮‭1390-91‬ انجام شد . تیمارهای آزمایش شامل لاین های امید بخش گندم انتخابی از آزمایش یکنواخت سرد گندم سال زراعی ‮‭1388‬ به نام های ‮‭88-13‬‭-C-‬‮‭4-88‬، Cو ‮‭88-14‬‭-C ‬و ارقام جدید و تجاری منطقه شامل اروم ، زارع، میهن و گاسکوژن جمعا 7 لاین و رقم بود. در طول مراحل رشد و نمو یادداشت برداریهای لازم از صفات زراعی و مورفولوژیک شامل تاریخ های ظهور سنبله، رسیدگی فیزیولوژیک، ارتفاع بوته، خسارت سرما، مقاومت به خوابیدگی و بیماریها و وزن هزار دانه انجام و پس از برداشت و توزین و ثبت عملکرد دانه هر لاین، عملیات تجزیه واریانس بر روی عملکرد دانه و بر اساس موازین طرح بلوک های کامل تصادفی بعمل آمد. نتایج این بررسی نشان داد در ارتباط با عملکرد دانه ، ژنوتیپ های:‮‭701/8‬ ) ‮‭88-4‬‭-V‬2 ‭C ‬تن در هکتار) 8،/‮‭260‬‭) C-‬‮‭14-88‬ ‭:V‬3 تن در هکتار) و:‮‭635/8‬) ‮‭88-13‬‭-V‬4 ‭C ‬تن در هکتار) با اختلاف معنی داری بر ارقامV1 ، V5،V6و V7 (به ترتیب ارقام کاسکوژن، میهن، زارع و اروم) برتری دارند، که البته ژنوتیپ V2 و V4 به طور نسبی از عملکرد دانه بالاتر نسبت به دیگر لاین های جدید برخوردار بود. نتایج نشان داد که ژنوتیپ های V6 وV7 (به ترتیب ارقام زارع و اروم) از برتری معنی داری از نظر تعداد سنبله در متر مربع ، نسبت به دیگر ژنوتیپ ها برخوردار بود. ژنوتیپ های V2 ،V3، V4 و V5 بیشترین تعداد دانه در سنبله (‮‭35/30‬ ، ‮‭33/35‬ ، ‮‭34/58‬ و‮‭31/68‬ دانه در سنبله به ترتیب ) را در مقایسه با سایر ژنوتیپ ها دارا بود. ژنوتیپ های برتر از نظر وزن هزار دانه ژنوتیپ هایV1 ، V2 ،V3، V4 و ‮‭41 93/39‬،/‮‭40‬ ، ‮‭52/41‬ ، ‮‭18/44‬‭) V‬5 و ‮‭41/68‬ گرم به ترتیب ) و ژنوتیپ های V6و V7 کمترین وزن هزار دانه (‮‭37/38‬ و‮‭38/80‬گرم به ترتیب) را داشتند. در بین ژنوتیپ های مورد بررسی کمترین تعداد روز تا ظهور بساک و رسیدگی فیزیولوژیک متعلق به ژنوتیپ V5(میهن) ( به ترتیب ‮‭106‬ و‮‭150‬ روز) و V4 ( به ترتیب ‮‭107‬ و‮‭151‬ روز) بود. درحالیکه بیشترین دوره پر شدن دانه متعلق به ژنوتیپ ها ی V2 و ‭ V‬4 بود( به ترتیب حدود ‮‭50‬ و‮‭49‬ روز) . در مجموع می توان نتیجه گرفت ژنوتیپ ها ی ) ‮‭88-4‬‭-V‬2 ‭(C ‬و )‮‭88-13‬‭-V‬4 ‭(C ‬آنچه را از نظر تعداد سنبله بارور در واحد سطح فاقد آن بودند با برتری از نظر تعداد دانه در سنبله و وزن هزار دانه جبران کرده و با ترکیب بهینه (نه حداکثر) اجزا عملکرد و همچنین بیشترین دوره پر شدن دانه بالاترین عملکرد دانه را به خود اختصاص داد و بنا بر این در مناطق سرد استان قابل توصیه شود. واژه های کلیدی: عمکرد دانه، ظهور بساک، مراحل نمو،لاین پیشرفته،گندم، مقایسه عملکرد، شرایط زارعین