اصلاح گرده افشان های دیپلویید مقاوم به ریزومانیا در چغندرقند

بیماری ویروسی ریزومانیا یکی از مهم ترین عوامل تهدید کننده زراعت چغندرقند در دنیا به شمار می رود و می تواند خسارت های کمی و کیفی شدیدی به این محصول وارد نماید. مقابله با این بیماری از طریق راهکارهای زراعی و شیمیایی چندان اثربخش نبوده و تنها روش مطمین تهیه و استفاده از ارقام مقاوم به بیماری است. در سال ‮‭1388‬ سه جمعیت دیپلویید حامل ژن مقاومت به بیماری ریزومانیا در شرایط آلوده ارزیابی شده و از تک بوته های مقاوم انتخابی در سال ‮‭1389‬ در زیر کیج بذر فول سیب تهیه گردید. براساس میزان بذر تعداد ‮‭111‬ فامیل انتخاب شد که در سال ‮‭1390‬ در خزانه آلوده از نظر مقاومت به بیماری غربال شدند. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار اجرا شد که براساس متوسط نمره آلودگی، تعداد ‮‭18‬ فامیل مقاوم شناسایی گردید. تعداد ‮‭10‬ فامیل از میان فامیل های مقاوم در سال ‮‭1391‬ با پایه های سینگل کراس منوژرم تلاقی یافتند (پنج فامیل با سه سینگل کراس و پنج فامیل دیگر با یک سینگل کراس). بیست هیبرید جدید به همراه دو شاهد مقاوم داخلی، سه شاهد مقاوم خارجی و یک شاهد حساس در سال ‮‭1392‬ در قالب دو آزمایش در سه منطقه مشهد، شیراز و میاندوآب در شرایط آلوده مقایسه محصولی شدند. آزمایش ها در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار پیاده شد. در طول فصل رشد صفاتی نظیر تعداد بوته پس از تنک، یکنواختی رشد، شدت سبزینگی برگ ها یادداشت برداری گردید. در زمان برداشت ریشه های هر کرت شمارش و توزین شده و از آنها جهت تعیین خصوصیات کیفی نمونه خمیر تهیه شد. نتایج حاصل حاکی از برتری نسبی بسیاری از هیبریدها چه از نظر مقاومت به بیماری و چه عملکرد ریشه و شکر در مقایسه با ارقام مقاوم داخلی بود ولی در قیاس با ارقام شاهد خارجی فقط یک هیبرید تحت کد (‮‭7112‬*‮‭88605‬‭-SB‬‮‭36‬‭)*S‬1 توانست در اغلب مناطق آزمایشی بدون اختلاف آماری معنی دار با آنها رقابت نماید. هیبرید مذکور در کلیه مناطق برتر از ارقام داخلی بوده و با آنها از نظر محصول ریشه و شکر اختلاف معنی دار داشت. واژه های کلیدی: چغندر قند، ریزومانیا، گرده افشان، مقاومت