نمونه برداری، شناسایی و تعیین پراکنش نماتدهای سیستی سیب زمینی در مناطق سیب زمینی کاری کشور

نماتد سیست طلایی سیب زمینی ‭Globodera rostochiensis ‬بعنوان مخربترین و خسارتزاترین عامل بیماریزای محصول سیب زمینی در دنیا محسوب می گردد که می تواند تا %‮‭100‬ باعث خسارت شود. آلودگی به نماتد سیست طلایی سیب زمینی که قبلا برای کشور ما قرنطینه بود، در سال ‮‭1388‬ از استان همدان گزارش شد. در همه کشورهای دنیا اعمال قرنطینه داخلی و خارجی و جلوگیری از گسترش آلودگی به مزارع غیر آلوده بهترین و ارزانترین راه مبارزه با این بیماری است. لذا اولین قدم برای مدیریت بیماری، شناسایی مناطق آلوده به بیماری در کشور می باشد. از این رو این پژوهش در قالب یک طرح ملی در استان با هدف تعیین مناطق آلوده و وسعت آلودگی، تعیین نقشه پراکنش بیماری و شناسایی دقیق گونه موجود در مناطق سیب زمینی کاری کشور اجرا شد. بدین منظور در طول سالهای ‮‭1389-91‬ از ابتدای رویش سیب زمینی و بعد از برداشت تعداد ‮‭108‬ مزرعه بطور تصادفی در مناظق عمده کشت سیب زمینی استان سمنان از جمله مجن، تاش، پشت بسطام و دامغان در سطحی معادل ‮‭124‬ هکتار مورد نمونه برداری و در مجموع تعداد ‮‭274‬ نمونه خاک و ریشه جمع آوری شدند. سیستهای موجود در خاک به روش فنویک استخراج و بررسی های ریخت شناسی و ریخت سنجی روی آن ها و همچنین لاروهای درون سیستها انجام شد. برای حصول اطمینان بیشتر تعداد ‮‭17‬ نمونه از سیستهای جدا سازی شده به بخش تحقیقات نماتد شناسی موسسه تحقیقات گیاه پزشکی ارسال شد نتایج بررسی های به عمل آمده نشان داد که هیچ یک از نمونه های سیست جدا سازی شده متعلق به جنس‭Globodera ‬نمی باشند. با استفاده از خصوصیات ریخت شناسی و ریخت سنجی، دو گونه ‭Heterodera filipjevi ‬و ‭H. Latipons ‬با میزان جمعیت یک تا ‮‭58‬ عدد در ‮‭500‬ میلی لیتر خاک تشخیص داده شد. دو گونه مذکور از ‭Heterodera avenae groupe ‬بوده که احتمالا از کشت گیاه تناوبی گندم برجای مانده است. نماتدهای کرمی شکل موجود در خاک با روش شناورسازی در سانتریفوژ استخراج، سپس تثبیت و بررسی میکروسکپی شدند. در این تحقیق سه جنس از نماتدهای پارازیت داخلی عمدتا نماتدهای مولد زخم ریشه شامل گونه های ‭Pratylenchus thornei ‬،‭P. neglectus ‬، ‭Ditylenchus sp. ‬و‭Zygotylenchusguevarai. ‬شناسایی شد. نماتدهای مولد زخم با بیشترین درصد آلودگی و میزان جمعیت بیشترین فراوانی را در نمونه های بررسی شده دارا بودند. میزان جمعیت نماتدهای مولد زخم ریشه در نمونه های استان سمنان در ‮‭500‬ میلی لیتر خاک ‮‭10‬ تا ‮‭450‬ عدد تعیین شد. لغات کلیدی: سیب زمینی، نماتد های مولد سیست، نماتدسیست طلایی