اولین ویژه نامه اقتصادی اصلاح بذر (94-1390)

جمعیت رو به رشد دنیا و از طرفی زوال منابع پایه مانند فرسایش خاک، کاهش منابع آب و فرسایش ژنتیکی ذخایر توارثی افزایش میزان تقاضای محصولات کشاورزی برای دهه های پیش رو را به صورت قابل توجه در پی خواهد داشت. تولید سوخت های غیر فسیلی و بیولوژیک از محصولات کشاورزی به این تقاضا می افزاید. در چنین شرایطی و با توجه به محدودیت منابع پایه و عدم امکان توسعه سطح زیر کشت محصولات، تنها گزینه کمک به افزایش تولید، افزایش بهره وری و راندمان در واحد سطح است. یکی از عوامل موثر در افزایش بهره وری استفاده از پتانسیل ژنتیکی ارقام اصلاح شده جدید برای مقابله با مخاطرات تولید و افزایش راندمان مصرف نهاده هاست. تولید و اصلاح ارقام جدید در برنامه های به نژادی به انجام می رسد. ارقام اصلاح شده زراعی، باغی و سبزی و صیفی با داشتن خصوصیات متنوع و قدرت سازگاری مناسب با شرایط متفاوت مناطق مختلف از جمله نشان دادن مقاومت نسبت به تنش های زنده مانند بیماریهای گیاهی و یا تحمل به تنش های غیر زنده مانند تحمل به خشکی و کم آبی یا تحمل به شرایط شوری، ماند آبی و غیره، باعث افزایش کمیت و کیفیت تولیدات کشاورزی می شوند. امروزه نقش ارقام اصلاح شده در نظام تولید بسیار اساسی بوده و به همین دلیل هر ساله تعداد ارقام زراعی و باغی جدید زیادی در جهان تولید و به کشاورزان معرفی می شوند و به دلیل ارزش افزوده ای که این ارقام در گردش مالی بخش کشاورزی ایجاد می نمایند تجارت پر سود و مهمی در زمینه تولید و فروش بذر ارقام اصلاح شده در دنیا شکل گرفته است. بازار بذر آمریکا به سرعت از نظر اندازه در حال افزایش و در حال حاضر بزرگترین بازار بذر دنیا می باشد. خرید بذر توسط کشاورزان آمریکایی از 500 میلیون دلار در سال 1960 به 7 میلیارد دلار در سال 1997 افزایش یافت و به 12 میلیارد دلار در سال 2012 رسیده است.طبق آخرین گزارش ارزش جهانی بازار بذر در سال 2014 در حدود 76/53 میلیارد دلار بوده و پیش بینی می شود که از سال 2015 تا 2020 با روند رشد 4/9 درصدی به مبلغ 04/92 میلیارد دلار برسد طبق این پیش بینی منطقه آسیا – اقیانوسیه سریعترین رشد بازار بذر را دارا خواهند بود. (برگرفته ازسایت www.marketsandmarkets.com ). در ایران نیز موسسات دخیل در اصلاح و معرفی ارقام زراعی و باغی با تاریخچه طولانی به این امر اشتغال داشته اند و با معرفی ارقام اصلاح شده و تولید بذر آنها در حوزه های مختلف باعث افزایش کمی و کیفی محصولات اساسی شده اند. ارزش سالیانه بازار بذر ایران در سال 2012 به میزان 150 میلیون دلار برآورد شده است. این میزان با توجه به افزایش تولید بذر ، هم اکنون حدود 300-250 میلیون دلار برآورد می شود. موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در ده سال اخیر منتهی به 1394، 110 رقم اصلاح شده زراعی و باغی و سبزی و صیفی را به کشاورزان معرفی نموده است . ارزش اقتصادی این ارقام میلیونها دلار بوده که بدلیل تولید آنها در داخل کشور و جلوگیری از واردات آنها صرفه جویی شده است. فقط دو رقم گندم چمران و پیشتاز در 10 سال اخیر بترتیب ارزشی بالغ بر 8352 میلیارد ریال و 2227 میلیارد ریال که معادل ارزی آن 5/278 و 3/74 میلیون دلار می باشد گردش مالی فروش بذر گواهی شده ایجاد کرده اند. در زنجیره ایجاد شده برای تولید این مقادیر بذر ایجاد اشتغال مولد نیز انجام شده است. موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر در سال 1394 تعداد 14 رقم اصلاح شده جدید به کشاورزان معرفی نمود. در این ویژه نامه تلاش شده است تا اثربخشی اقتصادی معرفی ارقام زراعی و باغی موسسه و نیز تولید بذر این ارقام تنها در چند سال اخیر در برخی زوایا به مخاطبین گرامی اطلاع رسانی گردد. امید که با تخصیص منابع کافی به مقوله پژوهش در زمینه معرفی ارقام اصلاح شده، فراهم سازی زیر ساخت های لازم برای توسعه صنعت بذر و تسریع فرآیند خصوصی سازی و تشویق سرمایه گذاری در این بخش، مقدمات بیشتری برای پویایی بخش دولتی و تقویت بخش خصوصی فراهم آید و پتانسیل های نهفته در این زمینه برای اعتلای معیشت کشاورزان و افزایش ضریب امنیت غذایی آحاد جامعه بالفعل گردد.