بررسی پارت های بذری گندم آبی در کرت ها ی کنترلی در سال زراعی 95-94

به منظور بررسی تعداد 812 نمونه بذر از ارقام گندم آبی؛ کرت های کنترلی به مساحت 5 مترمربع تشکیل شد. علاوه بر این تعداد 74 کرت نیز به کلکسیون مرجع اختصاص یافت. ابتدا با مقایسه خصوصیات مرفولوژیکی، ارقام کشت شده در کلکسیون مرجع و مزرعه کرت های کنترلی، اصالت نمونه های بذری، مورد ارزیابی قرار گرفت، سپس بیماری های بذرزاد و تعداد بوته های سایر ارقام و سایر گونه ها در هر کرت کنترلی با مشاهده و شمارش تعیین و با مقایسه با استانداردهای ملی تعداد کرتهای کنترلی ردی تعیین شد. همزمان با بررسی های مزرعه ای، مقدار یک کیلوگرم از بذر هر نمونه جهت تعیین خلوص فیزیکی و ژنتیکی به آزمایشگاه ارسال شد. پس از خاتمه یادداشت برداری ها وضعیت نمونه های بذری هر رقم در هر طبقه با استانداردهای مصوب همان طبقه مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی های مزرعه ای نشان داد که اختلاط به بذر سایر ارقام و علف های هرز به ترتیب موجب ردی 13 و 3 درصد نمونه ها شد. مقایسه طبقات بذری نیز نشان داد که بیشترین و کمترین نمونه های ردی به طبقات بذری پرورش 3 و گواهی شده به ترتیب با 40 و 26 درصد ردی تعلق گرفت. مقایسه مراکز نیز نشان داد که مراکز ایلام، چهارمحال و بختیاری، فارس و کرمان به ترتیب با دارا بودن 80، 71، 57 و 53 درصد نمونه ردی، بیشترین و مراکز جیرفت، خراسان رضوی، اردبیل، مرکزی و گلستان به ترتیب با 0، 3، 7 و 9 درصد نمونه ردی، کمترین فاصله را با وضعیت مطلوب داشتند. اختلاط کرت های کنترلی با بوته سایر ارقام، سایر محصولات، سایر گونه ها و علف های هرز غیر مجاز به ترتیب موجب ردی 13، 10، 9 و 3 درصد نمونه ها گردید. علاوه بر این اختلاط با بذر سایر گونه ها و سایر محصولات مشکل اصلی بذر استان های ایلام، خوزستان و کرمان و اختلاط با بذر سایر ارقام نیز مشکل اصلی بذر استان های فارس، اصفهان و مازندران ارزیابی شد. بررسی خلوص فیزیکی نمونه های مراکز در آزمایشگاه نشان داد که مراکز خراسان شمالی، کرمان و خوزستان به ترتیب با 43/46، 86/42 و 62/21 درصد نمونه ردی کمترین و مراکز اصفهان، اردبیل، همدان، خراسان جنوبی، قزوین، کرمانشاه، بوشهر، یزد، زنجان کهکیلوییه و بویراحمد، جیرفت و چهارمحال و بختیاری با دارا بودن 100% نمونه استاندارد، دارای بیشترین خلوص فیزیکی ارزیابی شدند. بررسی خلوص ژنتیکی نمونه های مراکز نشان داد که مراکز ایلام، جیرفت، آذربایجان شرقی، بوشهر، چهارمحال و بختیاری، خراسان جنوبی، کرمان و مازندران به ترتیب با دارا بودن 13/89، 00/50، 00/40، 33/33، 57/28، 00/28، 00/25 و 08/23 درصد نمونه ردی، کمترین و مراکز اردبیل، کرمانشاه، قزوین، گلستان، خراسان رضوی و مرکزی به ترتیب با 00/0، 17/4، 17/4، 45/6، 59/6 و 67/6 درصد نمونه ردی، بیشترین خلوص ژنتیکی را داشتند. بررسی خلوص فیزیکی ارقام نشان داد که ارقام بهرنگ، یاواروس و میهن به ترتیب با 11/61، 43/30 و 64/13 درصد نمونه ردی کمترین و ارقام گنبد، شیرودی، سیوند و چمران2 با 100% نمونه های استاندارد، بیشترین خلوص فیزیکی را داشتند. این بررسی در خصوص خلوص ژنتیکی ارقام نشان داد که ارقام یاواروس، بهرنگ، چمران، پیشگام و میهن به ترتیب با 26/78، 78/27، 43/24 و 83/13درصد نمونه ردی، کمترین و رقم چمران2 به تنهایی با 100% نمونه استاندارد، بیشترین خلوص ژنتیکی را داشتند. کمترین و بیشترین خلوص فیزیکی طبقات بذری به طبقات بذری پرورش3، مادری و گواهی شده به ترتیب با 67/4، 70/6 و 16/10 درصد نمونه ردی، تعلق گرفت. همچنین کمترین و بیشترین خلوص ژنتیکی نیز به طبقات بذری پرورش3، مادری و گواهی شده به ترتیب با 32/38، 97/13 و 28/13 درصد نمونه ردی تعلق گرفت.واژه های کلیدی: گ ن دم آبی- طبقات بذری- کرت ها ی کنترلی