گزارش معرفی گندم نان رقم جدید خلیل (Bow"s"/Vee"s"//1-60-3/3/Cocoraque 75/4/Chamran) مناسب کاشت برای اقلیم گرم و خشک جنوب کشور

لاین S-90-4 با شجره Bow"s"/Vee"s"//1-60-3/3/Cocoraque 75/4/Chamran ، حاصل برنامه به نژادی ملی غلات کشور بوده و دورگ گیری این لاین در سال زراعی 83-1382 بین دو والد چمران (Attila 50y) و لاین Bow"s"/Vee"s"//1-60-3/3/Cocoraque 75 در کرج انجام و دورگ (F1) حاصل در سال زراعی 84-1383، مورد ارزیابی قرار گرفت. این دورگ در سال زراعی 85-1384 به برنامه دو نسل در سال که بین ایستگاههای ایرانشهر و کلاردشت برقرار می باشد، وارد شد و در پایان سال زراعی 86-1385 و در طی دو سال تک بوته های انتخابی آن از نسل F5 کلاردشت، جهت ارزیابی در نسل F6 در کرج گزینش شدند. در سال زراعی 88-1387، این لاین با کد 4040 در آزمایش مقایسه عملکرد مقدماتی ایستگاهی کرج مورد ارزیابی قرار گرفت و پس از برتری نسبت به شاهد های آزمایش به عنوان یک لاین خالص در سال زراعی 89-1388 به آزمایش مقایسه عملکرد یکنواخت مقدماتی (Preliminary Regional Wheat Yield Trial) اقلیم گرم جنوب کشور که در سه ایستگاه تحقیقاتی اجرا گردید، وارد شد. لاین مذکور با شماره 14 در آزمایش مقدماتی یکنواخت در مقایسه با ارقام شاهد چمران ، افلاک، دز و لاین امیدبخش S-78-11 و با 10 درصد برتری عملکرد نسبت به رقم چمران و 7 درصد برتری نسبت به شاهد افلاک،گزینش شده و در سال زراعی 90-1389 به آزمایش مقایسه عملکرد تکراردار پیشرفته (Advanced Regional Wheat Yield Trial) آن اقلیم وارد و با عنوان ژنوتیپ شماره 6 با شاهد چمران و لاین امیدبخش S-78-11 مورد مقایسه قرار گرفت. برتری عملکرد دانه 4 درصدی لاین مذکور در مقایسه با لاین امیدبخش S-78-11 و تحمل به بیماری زنگ زرد آن موجب شد که در آزمایش یکنواخت سراسری اقلیم گرم و خشک جنوب که از سال زراعی 92-1390 به مدت دو سال زراعی و در شش ایستگاه اقلیم گرم و خشک جنوب کشور اجرا گردید، مورد بررسی قرار گیرد. نتایج این مطالعه نشان داد که لاین جدید دارای پایداری عملکرد دانه در ایستگاههای مورد ارزیابی بوده و به عنوان لاین کاندید برای نامگذاری در فرآیند تکثیر بذر و بررسیهای تحقیقی- تطبیقی و ترویجی قرارگرفت. ارزیابی این لاین در خزانه بیماری زنگ زرد نشان داد که این لاین به زنگ زرد در مناطق با شدت بیماری بالا (زرقان، ساری، مشهد، کرج، مغان ، دزفول، بروجرد و اردبیل )، واکنشMR30-0داشت. لاین S-90-4 در مرحله گیاه کامل نسبت به بیماری زنگ قهوه ای گندم در مناطق مورد ارزیابی (اردبیل، گرگان، ساری،بروجرد، دزفول و اهواز) دارای واکنش مقاومت نسبت به جدایه های جنوب و حساسیت نسبت به جدایه های شمال کشور بوده است. لاین جدید در طی دو سال بررسی در کلاردشت نسبت به نژاد محلی زنگ سیاه در شرایط مزرعه واکنش کاملا مقاوم داشت. ازریابی آن در کشور کنیا نسبت به نژاد ug99 حاکی از واکنش نیمه مقاومت آن نسبت به این نژاد بوده است. از نظر کیفیت نانوایی بررسی های متعدد کیفی حاکی از آن بود که این لاین در گروه بسیار خوب قرار داشته و درصد پروتیین آن 12/9 درصد بود.بررسی های تحقیقی- تطبیقی در مزارع زارعین اقلیم جنوب کشور (مناطق داراب فارس و سیستان در استان سیستان و بلوچستان) نیز حاکی از برتری این رقم بود به طوری که نتایج آزمایشات تحقیقی- تطبیقی که در استان های فارس و سیستان و بلوچستان انجام شد، نشان داد که لاین S-90-4 ، از لحاظ میانگین عملکرد نسبت به ارقام چمران و افلاک، شاهدهای آزمایش در داراب، بترتیب با میانگین عملکرد 6166 در برابر 5966 و 5814 کیلوگرم در هکتار 3 و 5 درصد و نسبت به شاهدهای چمران 2 و افلاک، شاهدهای آزمایش در زابل، بترتیب با میانگین عملکرد 5750 در برابر 5565 و 4607 کیلوگرم در هکتار 3 و 25 درصد برتری داشته است. در مجموع با توجه به نتایج بررسی های انجام شده که نشان دهنده پتانسیل عملکرد دانه بالا، مقاومت به بیماری زنگ زرد و سیاه و ریزش دانه بود، این لاین، نامگذاری و معرفی آن برای کشت در مناطق گرم جنوب به خصوص مناطقی که فشار بیماری ها و به ویژه زنگ زرد در آن مناطق عامل محدود کننده می باشد ( مناطق شمالی و جنوبی استان خوزستان، مناطق جنوبی استان فارس، مناطق گرم استان های لرستان، کرمان، خراسان رضوی و کرمانشاه) پیشنهاد می گردد.