احداث کلکسیون گراس های چند ساله و بررسی سازگاری آنها در اقلیم آذربایجان

خانواده گندمیان (گراس ها) یکی از بزرگترین خانواده های گیاهان گلدار با 780 جنس و 12000 گونه می باشند که در شرایط محیطی مختلف رشد می کنند. گرا س ها به منظور تولید علوفه و حفاظت خاک به کار می روند و برخی از آنها نیز به لحاظ شکل ظاهری کاربرد زینتی دارند که می توان از آنها در فضاهای سبز شهری استفاده نمود. لذا هدف از اجرای این طرح بررسی سازگاری ژنوتیپ های مختلف، شناسایی و معرفی گراس های دایمی مناسب برای تولید علوفه و همچنین کاربرد در فضای سبز شهری می باشد. در این تحقیق ژنوتیپ های مختلف از نه گونه گراس چند ساله مورد بررسی قرارگرفتند که شامل گونه های Agropyron deserterum، Agropyron cristatum، elongatum Agropyron، Bromus inermis، Dactylis glomerata، Festuca arundinacea ، Festuca rubra، Festuca ovina، Puccinellia distans بودند. ابتدا بذر کلیه نمونه ها در گلدان های پلاستیکی در گلخانه کشت شدند. بعد از رشد اولیه و در مرحله پنجه زنی، گلدان ها در آبان ماه سال 1392 به مزرعه تحقیقاتی واقع در میدان آذربایجان شهر تبریز انتقال داده شدند. نشاهای مربوط به هر نمونه در یک ردیف و با فاصله 50 سانتیمتر در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه یا چهار تکرار کشت شدند. در طی سال اول گیاهان رشد مناسبی داشتند و به طور کامل در مزرعه مستقر شدند. پس از زمستان گذرانی در بهار سال دوم یادداشت برداری صفات مختلف انجام گرفت. همه گونه ها پس از زمستان گذرانی در سال دوم گلدهی داشتند و بذر تولید کردند که حاکی از سازگاری آنها به آب و هوای منطقه می باشد. نتایج تجزیه واریانس داده ها نشان داد که ژنوتیپ های مختلف هر گونه از نظر صفات مورد بررسی اختلاف معنی داری داشتند. مقایسه میانگین صفات در آگروپیرون ها نشان داد ژنوتیپ های A.desertorum-GD21، A.desertorum-G8، A. cristatum-G13و A. elongatum-G24 از لحاظ تولید علوفه دارای میانگین عملکرد بیشتری بودند. در گونه فسکیوی پابلند بیشترین وزن خشک علوفه در چین اول با 758 گرم در ژنوتیپ F. arundinacea-83-B+F2-B مشاهده شد، در حالی که در چین دوم ژنوتیپ F. arundinacea-Honjan2+-A با 325 گرم بیشترین وزن خشک را تولید کرد. ژنوتیپ های F. arundinacea-30-Sh-F1-B و F. arundinacea-Ch-22-F1-B از جمله ژنوتیپ هایی بودند که در هر دو چین وزن خشک بیشتری تولید نمودند. مقایسه میانگین صفات در گیاه بروموس نشان داد که در چین اول بیشترین وزن خشک علوفه با 306 گرم در ژنوتیپ B. inermis-G15-B، ولی در چین دوم بیشترین وزن تر و خشک علوفه در ژنوتیپ های B. inermis-G13-B و B. inermis-G15-A به دست آمد. مقایسه میانگین صفات در علف باغ نشان داد که در هر دو چین اول و دوم ژنوتیپ های D.glomerata-G22-A،D.glomerata-G22-B و D.glomerata-G22-C بیشترین وزن تر و خشک علوفه را تولید نمودند. در گونه های نازک برگ ژنوتیپ های 137 Festuca ovina- و 179 Festuca ovina- در بیشتر صفات کیفی رتبه های بالا را کسب کردند و با توجه به صفات ظاهری و نتایج رتبه بندی به منظور استفاده زینتی انتخاب شدند.کلمات کلیدی: گراس، سازگاری، عملکرد علوفه، گراس زینتی