غربالگری زردآلوهای تجاری مورد استفاده در تعدادی از نهالستان های معتبر کشور با استفاده از نشانگرهای مولکولی ریزماهواره

در ایران بسیاری از ارقام محلی زردآلو میان استان ها جابجا شده و احتمالا در برخی موارد نام آن ها طی زمان تغییر کرده است. بنابراین برای تعیین ارقامی که واقعا از نظر ژنتیکی متفاوت هستند و همچنین شناسایی همنامی ها، پایش ژرم پلاسم زردآلو، ضروری به نظر می رسد. در این مطالعه 38 رقم محلی زرد آلو که به وسیله نهالستان های ممتاز در شش استان جمع آوری شده بودند (هر کدام با 5 تکرار زیستی) جمع آوری و به وسیله 13 جفت آغازگر ریزماهواره، مورد مطالعه قرار گرفتند. جهت تعیین یکسانی ژنتیکی در نهال های دارای نام یکسان، تعدادی از ارقام شامل جهانگیری، عسگرآبادی، شاملو، سلطنتی، شاهرودی، شمس، تبرزه و رجبعلی دو مرتبه و از نهالستان های متفاوت جمع آوری شدند. هشت نشانگر ریزماهواره که تنوع بیشتری نشان می دادند انتخاب و نمره دهی شدند. در مجموع، این هشت مکان ژنی، 124 آلل تولید کردند که میانگین تعداد آلل در هر مکان 5/15 بود. تنوع ژنی نی و شاخص اطلاعاتی شانون به ترتیب 32/0 و 48/0 گزارش شدند. بیشترین فاصله ژنتیکی میان ارقام عسگرآبادی و زود رس (74/0) و همچنین محلی گوشتی زودرس و نصیری (74/0) مشاهده شد. گروهبندی نمونه ها با استفاده از روش paired group نشان داد که برخی از نمونه ها خارج از تیپ بوده و از نظر ژنتیکی با بقیه اعضای گروه خود تفاوت داشتند. برای شناسایی همنامی ها، داده های مربوط به نمونه های خارج از تیپ از مجموعه داده ها حذف شدند. گروهبندی نمونه ها با استفاده از داده های مربوط به 13 جایگاه نشان داد که برخی از این ارقام محلی با کاربرد این جایگاه ها قابل تفکیک نبودند. این نتایج به استناد تعداد جایگاه های به کار گرفته شده در مطالعات مشابه در خارج از کشور به احتمال زیاد نمایانگر این مساله است که در واقع این ارقام محلی از نظر ژنتیکی با یکدیگر یکسان بوده و در اثر جابجایی میان مناطق مختلف کشور و در اثر مرور زمان، نام-های متفاوتی را اتخاذ کرده اند. با این وجود، برای تایید این مساله به مطالعات بیشتر با استفاده از نشانگرهای مولکولی دیگر و همچنین نشانگرهای مورفولوژیک نیاز است. تجزیه به مختصات اصلی نشان داد که 38 رقم محلی جمع آوری شده از نظر ژنتیکی 26 ژنوتیپ مجزا بودند. به طور شگفت آوری نتایج نشان داد که ارقام نصیری، تبرزه و شاهرودی که از هر کدام دو مرتبه و از دو نهالستان متفاوت نمونه برداری انجام شده بود، علیرغم داشتن نام یکسان، دارای زمینه ژنتیکی متفاوتی بودند. این مساله نشان می دهد که از ماهیت ارقام محلی به خوبی در نهالستان ها حفاظت نشده است. نتایج این مطالعه نشان داد که ضعف های جدی در زمینه مدیریت ژرم پلاسم و نهالستان در کشور وجود دارد. احداث باغ مادری از ارقام محلی زردآلو می تواند راهکاری موثر جهت تامین پیوندک اصیل و سالم برای نهالستان ها باشد. واژه های کلیدی: نشانگر مولکولی، همنامی، مدیریت ژرم پلاسم، تجزیه خوشه ای.