بررسی پیامد آتش سوزی بر تغییرات پوشش گیاهی مراتع نیمه استپی سیراچال

آتش سوزیهای طبیعی زیادی در مراتع مناطق خشک و نیمه خشک به وقوع می پیوندد که ممکن است سبب نابودی علوفه مرغوب شده و خاک با ارزش مرتعی را در معرض فرسایش قرار داده و موجب خسارات مالی و زیست محیطی زیادی گردد. برای بررسی پیامد اثر آتش سوزی در مراتع نیمه استپی، طرح پژوهشی در مراتع آتش گرفته بر روی پوشش گیاهی در مراتع نیمه استپی منطقه سیراچال شهرستان کرج (البرز جنوبی) وابسته به موسسه تحقیقات جنگلها و مراتع کشور انجام گرفت. آزمایش در قالب طرح آماری بلوکهای کاملا تصادفی به مدت زمان 3 سال (94-1396)، با 2 تیمار (مراتع شاهد و مراتع آتش گرفته) و 30 تکرار (پلاتها) انجام ‎شد. درصد تاج پوشش، تولید و تراکم گونه های مرتعی منطقه آتش گرفته و شاهد با استفاده از ترانسکت و کوادرات به صورت سالیانه به مدت 3 سال متوالی بررسی شد. پس از اتمام عملیات صحرایی، تجزیه و تحلیل آماری نتایج تیمارها با آزمون t مستقل و مقایسه سالهای مختلف در هر یک از مراتع آتش سوزی شده یا شاهد از آزمون ANOVA و مقایسه میانگین ها با آزمون دانکن بین تکرارها انجام گردید. نتایج حاصل از آنالیز داده های آماری نشان داد که آتش-سوزی در طی سالهای اجرای طرح اثر معنی داری بر روی درصد تاج پوشش و تولید کل گونه های مرتعی نداشته است. ولی بر روی میزان تراکم کل گونه های مرتعی اثر مثبت و معنی دار در سطح 1% داشته است. آتش سوزی بر روی میزان درصد تاج پوشش و تراکم گندمیان فرم رویشی گندمیان اثر مثبت و معنی دار ( به ترتیب در سطح 5% و 1%) داشته است. اختلاف بالای تراکم در مقایسه با پوشش و تولید، به دلیل کم بودن پوشش و تولید نهال های تازه روییده است. به عبارت دیگر نهال های تازه روییده گیاهان دارای سطح تاج پوشش اندک و میزان تولید کم هستند. آتش سوزی اثر مثبت و معنی داری بر روی درصد تاج پوشش، تراکم (در سطح 1%) و تولید (سطح 5% ) فرم رویشی فورب ها دارد. تمام فاکتورهای مورد اندازه گیری فرم رویشی بوته ایی ها در اثر آتش سوزی کاهش یافته است. به عبارت دیگر آتش سوزی اثر قابل ملاحظه منفی و معنی داری (سطح 1%) بر روی فرم رویشی بوته ایی ها داشته است. آتش سوزی اثر معنی داری بر روی درصد تاج پوشش گیاهان کلاس I ، II و III نداشته است. ولی بر روی میزان تراکم گونه های خوشخوراک اثر مثبت و معنی دار در سطح 1% (گیاهان کلاس I و II) و سطح 5% (گیاهان کلاس III) داشته است.کلید واژه: آتش سوزی، تاج پوشش گیاهی، تولید مراتع، مراتع نیمه استپی، سیراچال