بررسی کشت هشت گونه از گون های علفی چندساله و ارزیابی استقرار آن ها (ایستگاه همند آب سرد)

ارزیابی 8 گونه گون چندساله علفی ‭Astragalus subsecundus‬، ‭Astragalus lilacinus‬، ‭Astragalus vegetus‬، ‭Astragalus brachyodontus‬، ‭Astragalus effusus‬، ‭Astragalus cyclophyllon‬، ‭Astragalus brevidens‬، ‭Astragalus caragana ‬با اکسشن های متعدد، برای انتخاب بهترین اکسشن از نظر صفات مورد بررسی، در ایستگاه تحقیقات مراتع همند آبسرد انجام شد. البته قبل از کشت بذور در عرصه به منظور بررسی مشکلات جوانه زنی این گونها، تیمارهای خراش دهی فیزیکی و سرما بر روی بذور آنها با استفاده از آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا" تصادفی نامتعادل در سه تکرار در آزمایشگاه بانک ژن منابع طبیعی در موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور مورد مطالعه قرار گرفتند. درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، طول ساقه چه، طول ریشه چه، شاخص بنیه بذر و نسبت طول ریشه چه به ساقه چه مورد ارزیابی قرار گرفت. به علت محدود بودن بذر در سال اول طرح، تنها کشت بذور 7 اکسشن در قالب دو تیمار خراش و بدون خراش در عرصه از سال ‮‭1387‬ شروع و تا سال ‮‭1391‬ ادامه یافت و با کامل شدن بذور در سال ،‮‭1388‬ کشت در دو فصل پاییز و بهار انجام گردید ولی به علت ناموفق بودن، در سال ‮‭1389‬ مجددا کشت در دو فصل پاییز و بهار انجام شد. در تمام این کشتها، پس از آماده سازی بستر کاشت، اکسشنها روی دو خط 2 متری طوری کشت شدند که فاصله خطوط مربوط به هر اکسشن ‮‭0/5‬ متر و فاصله خطوط مربوط به اکسشنهای مختلف ‮‭0/75‬ متر از یکدیگر بود. این کشت در سه تکرار انجام گردید. معیارهای ارزیابی برای انتخاب گیاه عبارت بودند از: تولید علوفه، پوشش تاجی، قطر تاج پوشش، ارتفاع گیاه، عملکرد بذر، تعداد ساقههای گلدار و فنولوژی. داده ها پس از جمع آوری در قالب طرح بلوک کاملا تصادفی مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. از آنالیز واریانس جهت مقایسات کلی استفاده شد و مقایسه میانگین تیمارها بوسیله آزمون چند دامنه ای دانکن انجام گردید. نتایج آزمایشگاهی نشان داد تفاوت بین گونه ها برای کلیه صفات به جز طول ریشه چه، و نسبت طول ریشه چه به ساقه چه و تفاوت بین تیمارها برای کلیه صفات به جز طول ریشه چه معنی دار بود. اثر متقابل گونه در تیمار نیز برای کلیه صفات بجز طول ریشه چه و شاخص بنیه بذر معنی دار بود. در مقایسه بین گونه ها، ‭A. vegetus ‬و ‭A. lilacinus ‬به ترتیب بیشترین و کمترین ارزش را برای اکثر پارامترهای جوانه زنی داشتند و بقیه گونه ها در حد متوسط گروه بندی شدند. در تمام گونه ها تیمار خراش بهترین تیمار برای جوانه زنی بذور شناخته شد. پارامترهای جوانه زنی در تیمار سرمادهی نسبت به شاهد دارای ارزش کمتری بودند. همچنین نتایج بیانگر آن است که گونه ‭A. vegetus ‬گونه مناسبی از لحاظ اکثر فاکتورها بوده و برای اصلاح مراتع مناسب می باشد. نتایج مربوط به کشت در عرصه نشان داد که بین صفات اندازه گیری شده و اکسشنهای کلیه گونه ها اختلاف معنی دار وجود دارد و فصل پاییز موفقیت بیشتری نسبت به فصل بهار برای کلیه گونه ها داشته و در تمام پارامترهای اندازه گیری شده بیشترین مقدار مربوط به کشت پاییزه بوده است. با توجه به نتایج طرح گونه ها و اکوتیپ هایی همچون ‭A.vegetus (‬کردستان)، اکوتیپ های ‭A.brevidens (‬سد طرق و تندوره)، ‭A.brachyodontus (‬زرشک‭) A.effusus (‬دره شهدا) از گونه های پیشنهادی برای اصلاح و توسعه مراتع و دیمزارهای رها شده با شرایط مشابه آب و هوایی ایستگاه همند آبسرد یعنی بارندگی بالای ‮‭300‬ میلیمتر و دمای متوسط ‮‭11‬ درجه سانتیگراد می باشد. واژههای کلیدی‭: Astragalus‬، اکسشن، ارزیابی، فنولوژی، تولید، پوشش تاجی، مرتع