ارزیابی و مقایسه عملکرد دانه ژرم پلاسم بین المللی نخود به منظور انتخاب لاین های مناسب در شرایط مناطق سردسیر دیم

به منظور دستیابی به ارقام پرمحصول، مقاوم به شرایط نامساعد و استرس های محیطی و دارای صفات زراعی مطلوب نخود، این تحقیق با 3 آزمایش خزانه بین المللی، تحت عناوین ‮‭2014‬‭-CIEN-S ‬و ‮‭2014‬‭-CIEN-LA ‬هرکدام با ‮‭31‬ لاین نخود تیپ کابلی به همراه 5 شاهد (4 شاهد ارسالی از ایکاردا و یک شاهد محلی جم)، جمعا ‮‭36‬ لاین و رقم درطرح آماری لاتیس ساده 6ا6 ، در دو ایستگاه تحقیقاتی مراغه و کردستان وآزمایش‮‭2014‬‭-CAT ‬، با‮‭40‬ لاین و رقم نخود تیپ کابلی و درطرح آماری آلفا لاتیس 5*8 در ایستگاه تحقیقاتی مراغه و در 2 تکرار، در سال زراعی ‮‭1392-93‬ به اجرا درآمدند. پس از برداشت محصول و توزین عملکرد دانه، نتایج تجزیه واریانس در مورد آزمایش ‮‭2014‬‭-CIEN-S ‬نشان داد که در ایستگاه مراغه، بین عملکرد دانه ژنوتیپ ها با شاهد اختلاف آماری معنی داری وجود نداشت و شاهد جم با ‮‭1242‬ کیلوگرم درهکتار، بیشترین عملکرد دانه را تولید نمود و ژنوتیپ های ‭FLIP ‬‮‭160-09‬‭C (‬با ‮‭1220‬ کیلوگرم در هکتار) و ‭FLIP ‬‮‭190-09‬‭C (‬با ‮‭1219‬ کیلوگرم در هکتار) عملکرد دانه نزدیک به شاهد جم تولید کردند. در ایستگاه کردستان، بین عملکرد دانه ژنوتیپ ها با شاهد، اختلاف آماری بسیار معنی داری وجود داشت و ژنوتیپ ‮‭482‬ ‭ILC ‬با ‮‭893‬ کیلوگرم درهکتار نسبت به شاهد جم(با ‮‭667‬ کیلوگرم درهکتار) حدود ‮‭34‬ درصد افزایش عملکرد نشان داد. همچنین ‭FLIP ‬‮‭193-09‬‭C ‬و ‭FLIP ‬‮‭282-09‬‭C ‬به ترتیب با ‮‭685‬ و ‮‭679‬ کیلوگرم در هکتار عملکرد دانه بیشتری از شاهد جم داشتند. میانگین عملکرد ژنوتیپ ها در ایستگاه های مراغه وکردستان به ترتیب ‮‭951‬ و ‮‭568‬ کیلوگرم در هکتار بود. درآزمایش ‮‭2014‬‭-CIEN-LA ‬ایستگاه مراغه، بین عملکرد تیمارها و شاهد، اختلاف آماری معنی داری وجود نداشت ولی 4 ژنوتیپ ‭FLIP ‬‮‭234-09‬C، ‭FLIP ‬‮‭101-09‬‭C ‬، ‭FLIP ‬‮‭68-09‬‭C ‬وشاهد آزاد به ترتیب با ،‮‭1261‬ ،‮‭1186 1187‬ و ‮‭1171‬ کیلوگرم در هکتار نسبت به شاهد جم ( با میانگین ‮‭1165‬ کیلوگرم در هکتار)، افزایش عملکرد داشتند درایستگاه کردستان، بین عملکرد تیمارها و شاهد، اختلاف آماری بسیارمعنی داری( ‮‭01.0‬ ) وجود داشت و شاهد جم با ‮‭818‬ کیلوگرم درهکتار بیشترین عملکرد دانه را داشت. میانگین عملکرد ژنوتیپ های این آزمایش در ایستگاه های مراغه وکردستان به ترتیب ‮‭949‬ و ‮‭558‬ کیلوگرم درهکتار بود. درآزمایش ‮‭2014‬‭-CAT ‬ایستگاه مراغه، مقایسه میانگین عملکرد دانه نشان داد، ژنوتیپ شماره ‮‭26‬ ‭(FLIP ‬‮‭58-93‬‭C) ‬با میانگین ‮‭697‬ کیلوگرم درهکتار، بیشترین عملکرد دانه را تولید نمود و در مقایسه با شاهد جم (با میانگین ‮‭442‬ کیلوگرم درهکتار ) حدود ‮‭58‬ درصد افزایش عملکرد نشان داد و درگروه بندی انجام شده درکلاس ‭B ‬قرار گرفت. همچنین ژنوتیپ های شماره ،‮‭39 27‬ ، ،2 ،4 ،‮‭10‬ ،‮‭28‬ ،‮‭31‬ ،‮‭23‬ ،‮‭20‬ ،‮‭21‬ ،3 ،‮‭33‬ ،‮‭24‬ ،‮‭15‬ ،‮‭19‬ ،‮‭17‬ ،5 ،‮‭34‬ ،‮‭35 32‬ و‮‭13‬ به ترتیب با دامنه عملکرد ‮‭447 -627‬ کیلوگرم درهکتار عملکرد دانه بیشتری نسبت به شاهد جم داشتند. واژه های کلیدی : نخود، ‭Cicer arietinum ‬، ژنوتیپ، عملکرد دانه، دیم