بررسی تنوع ژنتیکی در میان جدایه های مختلف گونه های فوزاریوم، عوامل بیماری پوسیدگی طوقه و ریشه گندم با استفاده از روش های مولکولی و آزمون های بیماری زایی جهت دسترسی به ارقام مقاوم

در اجرای این تحقیق طی سال های ‮‭1388-89‬ از مزارع گندم 8 استان کشور شامل تهران، اصفهان، اردبیل، گلستان، مازندران، مرکزی، قزوین و زنجان در مرحله پر شدن دانه بازدید و از بوته های آلوده به پوسیدگی طوقه و ریشه نمونه برداری گردید.شناسایی گونه های فوزاریوم با بهره گیری از هر دو روش مورفولوژیکی و مولکولی با استفاده از نشانگر اختصاصی گونه ها ‭(SCAR) ‬صورت گرفت و مجموعا ‮‭12‬ گونه فوزاریوم شناسایی گردید که عبارتند بودند از‭: F. culmorum‬، ‭F. pseudograminearum‬، ‭F. proliferatum‬، ‭F. equiseti‬، ‭F. nygamai ‬، ‭F. solani‬، ‭F. pseudonygamai‬، ‭F. sambucinum‬، ‭F. acuminatum‬، ‭F. lateritium‬، ‭F. oxysporum ‬و ‭F. verticillioides . ‬گونه ‭F. culmorum ‬با بیش از ‮‭80‬ جدایه (با %‮‭32‬ فراوانی) به عنوان گونه غالب شناسایی شد و گونه ‭F. pseudograminearum ‬دومین میزان فراوانی (%‮‭18‬) را به خود اختصاص داد. بررسی تنوع ژنتیکی تعداد ‮‭64‬ جدایه گونه غالب ‭( F. culmorum) ‬با استفاده از 8 جفت مارکرهای ریزماهواره ‭( SSR Simple Sequence Repeat=) ‬نشان داد که تنوع ژنتیکی زیادی (‮‭0/81‬) در کل جمعیت جدایه ها وجود داشت که %‮‭11‬ آن بین جمعیتهای مختلف و %‮‭89‬ در داخل جمعیتها توزیع شده بود. تعداد آلل در مکانهای مختلف ریزماهواره بین 7 تا ‮‭22‬ اللل بود. همچنین استفاده از مارکرهای ‭rep-PCR ‬نشان داد که بیشترین میزان تشابه حدود %‮‭78‬ ،کمترین میزان تشابه حدود %‮‭28‬ و میانگین کل تشابه جدایه ها %‮‭52‬ بود. همچنین تفاوت معنی داری بین جدایه ها از نظر قدرت تهاجمی وجود داشت. جدایه هایی که بیشترین قدرت تهاجمی را داشته و از مناطق جغرافیایی مختلف بودند را می توان در شناسایی منابع مقاومت گندم به پوسیدگی طوقه و ریشه با عامل ‭F. culmorum ‬استفاده نمود. واژگان کلیدی: گونه های فورازیوم، پوسیدگی طوقه و ریشه گندم، تنوع ملکولی، ریزماهواره ها، تنوع بیماریزایی