ارزیابی پروژه های اجرا شده آبیاری بارانی (طرح سیستم های آبیاری تحت فشار) در محدوده اراضی استان گلستان

طرح حاضر به منظور ارزیابی سامانه های آبیاری بارانی اجرا شده در سطح استان گلستان در سال های ‮‭1391‬ و ‮‭1392‬ در ‮‭21‬ مزرعه که از نظروسعت،نوعروش آبیاری،نظاممالکیتو چاهصهای دارای کنتور آب مورد تفکیک قرار گرفته اند،به اجرا در آمد.پروژه ها در شهرستان های گرگان،آق قلا و بندرترکمن ( هر کدام 4 طرح)، گنبد (2 طرح)، کردکوی (3 طرح)، کلاله، علی آباد، رامیان، آزادشهر (هرکدام یک طرح) جهت مطالعه انتخاب شده است. در این بررسی مشخصات کلی سامانه ها و مزارع، کیفیت منبع آب و خاک، سرعت نفوذ آب در خاک، مشخصات هیدرولیکی سامانه ها (فشار، دبی، راندمان ها، یکنواختی پاشش)، برنامه ریزی آبیاری و توزیع رطوبت و شوری در نیمرخ خاک موردبررسی قرار گرفت. نتایج بررسی نشان داده است که ‮‭38‬ درصد از سامانه ها از نظر یکنواختی پاشش ‭(DU) ‬و راندمان واقعی در ربع پایین ‭(AELQ) ‬و ‮‭48‬ درصد از نظر ضریب یکنواختی ‭(CU) ‬کمتر از مقادیر قابل قبول بودند. راندمان کاربرد آب ‭(Ea) ‬در ‮‭50‬ درصد از طرح ها بیش از ‮‭65‬ درصد و قابل قبول ولی در ‮‭40‬ درصد از طرح ها راندمان کاربرد کمتر از ‮‭40‬ درصد و غیرقابل قبول بود. مقایسه مقادیر سرعت نفوذ آب در خاک و شدت پاشش آبپاش ها حکایت از این مطلب دارد که سنخیتی بین مقادیر اندازه گیری شده با مقادیر طراحی شده و همچنین با مقادیر شدت پاشش آبپاش که در مزرعه اتفاق می افتد، وجود ندارد. در ‮‭39‬ درصد طرح ها میزان تلفات پاششی ناشی از تبخیر و بادبرگی، بیش از ‮‭20‬ درصد بود. از نظر اجرایی برخی از پارامترهایی طراحی مانند الگوی کشت، نوع آبپاش، فاصله جابجایی آنها، نوع پمپ تغییر نموده و بطور طبیعی تغییر در هریک از پارامترهای فوق در کلیه مبانی سامانه از جمله برنامه آبیاری اثرگذار است. ضمن اینکه نصب نامناسب لوله ها وشیرهای خودکار در مزرعه، آب بندی نامناسب لوله ها و عدم نظارت مستمر در حین و پس از اجرا عوامل و مشکلات اصلی اجرایی سامانه های آبیاری بارانی هستند. واژه های کلیدی : راندمان آبیاری، روش های آبیاری بارانی، شاخص های ارزیابی، گلستان