ارزیابی نوسانات ترکیب شیمیایی آبهای عبوری از توده های لغزشی به منظور تجزیه و تحلیل رفتار حرکتی در مدل آزمایشگاهی

ارزیابی رفتار حرکتی زمین لغزش ها به منظور شناخت عوامل محرک و برنامه ریزی کنترل حرکت و همچنین اعلام هشدارهای به موقع به مردم جهت تخلیه منطقه در مواقع اضطراری از دیرباز یکی از چالش های مهم محققان این مقوله بوده است. برای لغزش هایی که حرکت مشهود و قابل مشاهده دارند، روش های متعددی جهت پایش حرکت لغزش وجود دارد. یکی از مشکلاتی که در زمینه پایش زمین لغزش ها مشاهده می شود ، پایش حرکتهای اولیه شیب بوده که می تواند به عنوان شواهد بسیار مهمی در پیش بینی وقوع یک لغزش سریع مورد استفاده قرار گیرد. ولی متاسفانه امکان ثبت و اندازه گیری آن ها خارج از دقت اندازه گیری ابزار های کنترل کننده سطوح شیبدار پر خطر است. روش های متداول برای ثبت روند حرکت یک شیب معمولا ابزار هایی هستند که طراحی سیستم آنها مکانیکی و یا تلفیقی از سیستم های مکانیکی و الکترونیکی هستند. این ابزارها در بهترین شرایط قادر به ثبت جابجایی ها با دقت میلیمتر هستند. یکی دیگر از موارد محدودیت بکارگیری ابزار دقیق با دقت بالا، قیمت بالای این دستگاه هاست که با توجه به ریسک بالای نصب آن ها بر روی یک شیب ناپایدار و تخریب آن پس از وقوع لغزش اصلی هزینه های سنگینی را بر پروژه های پایش زمین لغزش ها تحمیل می کند. در این تحقیق امکان استفاده از تغییرات محتمل در ترکیب شیمیایی آبهای خروجی از پایه دامنه شیب های ناپایدار که می تواند حاصل فعالیت مستمر سطح لغزش باشد، به عنوان ابزاری جهت ارزیابی فعالیت لغزش مورد آزمون قرار گرفته است. این فرضیه در یک مدل فیزیکی طراحی شده در آزمایشگاه پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری مورد بررسی قرار گرفت. در این مدل یک شیب فرضی با مصالح خاک انتخابی ساخته شد و جریان آب بصورت نشتی در داخل آن برقرار گردید. میزان غلظت کاتیون های آبهای نشتی بصورت مستمر تا رسیدن به یک سطح نسبتا ثابت پایش شد، در این مرحله به روش دستی در سطح از پیش تعیین شده نظیر آنچه که در مراحل اولیه در یک لغزش طبیعی اتفاق می افتد، در حدود چند سانتی-متر جابجایی ایجاد شد. استمرار کنترل غلظت کاتیون ها حکایت از این واقعیت داشت که بعد از وقوع جابجایی در شیب هایی که از رسوبات دانه ریز شکل گرفته اند، استمرار نامحسوس حرکت در برخی کاتیون ها بسیار قابل توجه و در برخی دیگر نامحسوس است. پارامترهایی نظیر pH و EC رابطه معنی داری با میزان فعالیت زمین لغزش نداشت. نتیجه گیری مهمی که از این تحقیق گرفته شد به این صورت جمع بندی گردید که: 1-کنترل ترکیب شیمیایی آبهای نشتی در پای دامنه شیب ها روش مناسبی است که می تواند جهت آشکارسازی حرکت های نامحسوس لغزش ها که توسط ابزارهای رایج قابل پایش نیستند، استفاده شود.2-در هر شیب، با توجه به نوع خاک تشکیل دهنده آن، کاتیون ها و ترکیبات خاصی می تواند به عنوان نشانگر مورد استفاده قرار گیرد.3- برخی ترکیبات خاص و خصوصیات شیمیایی آبهای خروجی دارای رفتار غیر نرمال بوده و ارتباط معنی داری با فعالیت لغزش ندارند.واژه های کلیدی: زمین لغزش، فعالیت، کاتیون، پیش هشدار