پوشش دار کردن (Seed coating) بذر گیاه دارویی مرزه (Satureja hortensis L.) با مواد مختلف و انتخاب مناسب-ترین روش برای بهبود جوانه زنی

این تحقیق به منظور بررسی پوشش دارکردن (seed coating) بذر گیاه دارویی مرزه (Satureja hortensis L) با مواد مختلف و انتخاب مناسبترین روش برای بهبود جوانه زنی انجام گرفت. در این آزمایش ابتدا مواد مختلف برای پوشش دار کردن بذر مرزه مورد استفاده قرار گرفت که عبارت بودند از: سیلیکات کلسیم، ورمیکولایت، پرلیت، گچ و انواع نشاسته غلات (جو، چاودار، ذرت و برنج). نتایج ابتدایی نشان داد که ورمیکولایت و پرلیت پوشش بهتری را نسبت به سایر مواد پوششی برای بذر مرزه ایجاد کردند.در آزمایشات بعدی از هورمونها و عناصر غذایی در پوشش ایجاد شده بر روی بذر مرزه استفاده شد و سپس جوانه زنی بذور در آزمایشگاه و گلخانه مورد ارزیابی قرار گرفت. مواد هورمونی شامل جیبرلین (از منبع GA3 و در غلظت های صفر، 10، 100 و 1000 پی پی ام) و سیتوکنین (از منابع کینیتین و 6-بنزیل آمینوپورین ( BAP) و در غلظت های صفر، 5، 50 و 500 پی پی ام) بودند و عناصر غذایی شامل تیواوره (غلظت های صفر، 7، 70، 700 و 7000 پی پی ام)، نیترات پتاسیم (غلظت های صفر، 7، 70، 700 و 7000 پی پی ام)، فسفر (از منبع H2PO4 و با نسبتهای صفر، 3، 9 و 81 کیلوگرم در 100 کیلوگرم بذر) و سولفات منگنز (غلظت های صفر، 2، 4 و 16 پی-پی ام) بودند. در آزمایشات ابتدایی مشخص شد که پوشش دار شدن بذر باعث کاهش درصد جوانه زنی آن شد. در بررسی جوانه زنی بذر پوشش دار مرزه در آزمایشگاه مشاهده شد عناصر غذایی (به جز تیواوره) موجود در پوشش تاثیری بر شاخص های جوانه زنی بذر مرزه نداشت در حالیکه هورمونهای موجود در پوشش باعث تغییر در شاخص های جوانه زنی شد. تحت شرایط آزمایشگاه، استفاده از هورمونها در پوشش پرلیتی موجود بر روی بذر مرزه نشان داد که جیبرلین (همه غلظتها) و کینیتین (500 پی پی ام) باعث بهبود جوانه زنی شدند در حالیکه BAP باعث افت شاخص های جوانه زنی در بذر مرزه شد. بررسی جوانه زنی بذور پوشش دار (پرلیت) در گلخانه نشان داد که جیبرلین (در تمام غلظت ها) و کینیتین (500 پی پی ام) موجود در پوشش باعث بهبود جوانه زنی بذر مرزه شدند. همچنین در این شرایط مشاهده شد که تیواوره (700 و 7000 پی پی ام)، نیترات پتاسیم (7، 70 و 700 پی پی ام)، فسفر (9 کیلوگرم در 100 کیلوگرم بذر) و سولفات منگنز (2 و 4 پی پی ام) موجود در پوشش پرلیتی باعث افزایش جوانه زنی بذر مرزه و بهبود رشد گیاهچه های آن شدند. نتایج این تحقیق نشان داد که بذر پوشش دار برای جوانه زنی به جذب آب بیشتری نیاز دارد ، به طوریکه در شرایط گلخانه جوانه زنی به طور معنی داری بیشتر از شرایط آزمایشگاه بود. همچنین مشخص شد که محرک مورد استفاده در پوشش بذر با نوع ماده پوششی برهم کنش دارد و اینگونه برهمکنش روی جوانه زنی بذر اثر می گذارد. با این حال، استفاده از جیبرلین در همه شرایط مفید واقع شد. همچنین نتایج نشان داد که کینیتین منبع سیتوکنینی بهتری برای جوانه زنی بذر نسبت به BAP بود.کلمات کلیدی: ورمیکولایت، پرلیت، جیبرلین، سیتوکینین، تیواوره، نیترات پتاسیم، سولفات منگنز، فسفر