بررسی پراکنش جغرافیایی و نیازهای رویشگاهی گونه نادر Myrtus communis در استان ایلام

امروزه احیای گونه های نادر اکوسیستم های گیاهی تخریب یافته، از جنبه زیست محیطی و اکولوژیکی از اولویت ویژه ای برخوردار است. در این راستا، بررسی گونه نادر مورد (Myrtus communis)، که ازجمله گیاهان دارویی مهم کشور نیز محسوب می شود، اهمیت فوق العاده ای دارد. در این تحقیق، نه رویشگاه مورد در سطح استان ایلام شناسایی و مختصات محدوده و پراکنش جغرافیایی آنها با استفاده از دستگاه GPS ثبت و در محیط GIS نقشه سازی شد. همچنین، خصوصیات کمی وکیفی کل گونه های چوبی موجود در رویشگاه آماربرداری 100% شد. ویژگی های توپوگرافی و فیزیوگرافی شامل شکل زمین، ارتفاع از سطح دریا، درصد شیب، جهت جغرافیایی دامنه و خصوصیات گونه های گیاهی شامل نوع گونه، ارتفاع، تاج پوشش، آفات و امراض و تعداد اشکوب از دیگر مشخصه های ثبت شده در فرم های آماربرداری بود. در ادامه، ویژگی های آب و هوایی، نوع اقلیم و نوع سازند زمین شناسی نیز تعیین شد. خصوصیات خاک رویشگاه نیز شامل ازت کل، فسفر، پتاس، کربن آلی، ماده آلی، EC و pH در سه گروه خاکی مشابه مورد آزمایش و تجزیه و تحلیل قرار گرفت. بررسی های به عمل آمده نشان داد که متاسفانه به علت تخریب های شدید انجام شده، حداکثر مساحت رویشگاه های مورد مطالعه در حال حاضر از 7500 متر مربع تجاوز نمی کند. نتایج آماربرداری نیز نشان داد که توده جنگل در تمام رویشگاه های مورد مطالعه یک اشکوبه و خالص بود. میانگین ارتفاع و قطر تاج کل پایه های مورد اندازه گیری در رویشگاه های مورد مطالعه به ترتیب برابر 1/2 و 4/3 متر و میانگین شادابی و درصد تاج پوشش نیز به ترتیب برابر 4/79 و 17 درصد به دست آمد. هر چند که در برخی رویشگاه ها خشکیدگی تاج به صورت محدود قابل مشاهده بود، ولی آفات و امراض خاصی بر روی پایه های مذکور مشاهده نشد. مقادیر عناصر غذایی اندازه گیری شده در هر سه گروه خاکی مشابه بود که بیانگر کیفیت نسبتا مناسب خاک از این نظر بود. در این میان، مقادیر فسفر و پتاسیم قابل جذب هر سه گروه مطلوب بود و ازنظر درصد کربن آلی نیز با این که در یک گروه خاکی روند کاهشی مشاهده شد، ولی وضعیت کربن در دو گروه دیگر نسبتا مناسب بود. وضعیت آهک خاک در سطح سه گروه مورد آزمایش مشابه دیگر مناطق زاگرس بود و از این نظر جز خاک های آهکی محسوب می شوند. مقادیر اندازه گیری شده شوری و اسیدیته خاک در گروه های سه گانه نیز نشان داد که خاک های مذکور مشکل شوری نداشتند و ازنظر اسیدیته نیز در حد خنثی بودند.واژه های کلیدی: پراکنش جغرافیایی، جنگل های زاگرس، مورد، نیاز رویشگاهی