تدوین اطلس هواشناسی- جاده ای بزرگراههای کشور

جاده ها جزئی از توسعه تمدن و زیربنای حامی فعالیت های اقتصادی و اجتماعی است، اما متاسفانه در سالهای اخیر وقوع حوادث متعدد در جاده های شهری و برون شهری و افزایش آمار تلفات و تصادفات جاده ای در مقیاس کشوری شرایط نگران کننده ای را ایجاد کرده است. بطوریکه ایران با داشتن یک صدم جمعیت جهان یک چهلم تصادفات دنیا را داراست و با بیش از 27 هزار کشته ناشی از تصادفات جاده ای در سال صدرنشین کشورهای جهان است. همواره چهار عامل انسان، وسیله ی نقلیه، جاده و محیط در امر تصادفات دخالت دارند که در این میان عوامل محیطی و پدیده های آب و هوایی سهم قابل توجهی را به خود اختصاص می دهند. از میان مخاطرات آب و هوایی موثر بر حمل و نقل جاده ای، می توان به وقوع طوفان های تندری، بارندگی های سنگین و سیل آسا، طوفان های گرد و غبار، مه و ریزش برف و بهمن اشاره نمود که با لغزنده نمودن سطح جاده ها، کاهش دید و تمرکز راننده بر احتمال وقوع تصادفات جاده ای می افزایند. در این میان با ارزیابی و تحلیل فراوانی وقوع عوامل مخاطره آمیز محیطی و اقلیمی در شبکه حمل و نقل جاده ای و نصب تجهیزات ایمنی در مناطق بحرانی می توان تا حد زیادی درصد وقوع این گونه از تصادفات را کاهش داد. تحلیل زمانی و مکانی وقوع پدیده های حدی مرتبط با آب و هوا نیازمند ابزاری قدرتمند جهت تحلیل مکانی پارامترهای محیطی و آب و هوایی و ارتباط بین این اطلاعات می‎باشد. در این میان سیستم های اطلاعات جغرافیای (GIS) امکان تجزیه و تحلیل داده های فضایی، مکانی و توصیفی و شناسایی و پهنه بندی عوامل محیطی و اقلیمی موثر بر حوادث جاده ای را فراهم می آورد. با استفاده از این سیستم می توان لایه های مختلف اطلاعاتی و نقشه های مورد نیاز برای هر برای هر پدیده محیطی و یا اقلیمی را تولید نموده و در نهایت اطلاعات بدست آمده را در قالب یک اطلس گویا و به هنگام در اختیار کارشناسان و عموم مردم گذاشت. در این پروژه فراوانی وقوع پدیده های آب و هوایی موثر بر حمل و نقل جاده ای در سطح بزرگراه ها و جاده های اصلی کل کشور با استفاده از داده های هواشناسی جمع آوری شده از ایستگاه های همدیدی کل کشور و داده های حاصل از ماهواره های هواشناسی مورد مطالعه قرار گرفت. پدیده های آب و هوایی و بلاهای جوی مورد بررسی و نوع شاخص های بکار رفته برای معرفی آنها عبارت بودند از: بارش سنگین (بارشهای شدید تر از 30 میلیمتر و صدک 90 ام بارش ها)، درجه حرارت بحرانی (درجه حرارت کمتر از 10- و بیشتر از 35 درجه سلسیوس)، یخندان ( آغاز ، پایان، طول دوره و فراوانی وقوع یخبندان)، طوفان تندری ( سمت و سرعت و فراوانی وقوع باد های شدید)،طوفان های گرد و غبار (پدیده گرد و غبار و ضخامت نوری آئروسل)، مه ( میدان دید کمتر از 1 کیلومتر و درصد فراوانی وقوع ابرهای کوتاه)، سیل ( ضریب سیل خیزی حوضه) و برف و بهمن ( درصد فراوانی وقوع بارش برف). تحلیل مکانی اطلاعات و پهنه بندی عوامل مخاطره آمیز آب و هوایی با استفاده از روش های درون یابی در محیط نرم افزار ARCGIS صورت پذیرفت و در پایان بزرگراه ها و راه های اصلی کشور از منظر وقوع بلا های جوی و درجه خطرپذیری آنها طبقه بندی گردید. به منظور سهولت در اطلاع رسانی جامع و به هنگام، لایه ها اطلاعاتی بدست آمده با طراحی یک درگاه اینترنتی توسط نرم افزارهای تحت وب از قبیل WISroGIS بصورت یک اطلس زنده و گویا بارگزاری گردید و بستری را برای دسترسی بسیار آسان به محتویات اطلس فراهم آورد.

کلیدواژه ها:

هواشناسی ، اطلس ، جاده ای ، بلاهای جوی ، تحت وب