مقایسه تطبیقی تصویرسازی علمی نسخه الحشایش آستان قدس رضوی با تصاویر عینی گیاهان دارویی

آنچه در قرون اولیه اسلامی قابل مشاهده است رشد تصویرسازی علمی در مناطق اسلامی ست که دلیل آن را می توان با علاقه مسلمانان به متون علمی مرتبط دانست. مسلمانان صدر اسلام از طریق ترجمه متون علمی تمدن های مغلوب و همسایه به منبعی عظیم از متون علمی دست یافتند که این متون نیازمند تصاویری بود تا مخاطب تشنه علم را سیراب کند.در تصویرسازی علمی ، آنچنان که از عنوانش برمی آید؛ مطالب نا آشنا و پیچیده علمی، از طریق تصاویر برای مخاطب قابل فهم می گردد. هنرمند در این نوع از تصویرسازی ضمن اشراف نسبی بر متن علمی نیم نگاهی نیز بر جذابیت صوری کتاب داشته تا اشتیاق مخاطب را برای مطالعه افزون کند؛ هر چند شاخصه اصلی در این نوع از تصویرسازی، میزان ارادت تصویرساز به متن علمی است.کتاب الحشایش(نسخه گرانقدرمحفوظ درگنجینه آستان قدس) ترجمه عربی مهران بن منصور بن مهران از روی ترجمه سریانی حنین بن اسحاق عبادی 194-260 ه.ق، تالیف دیوسکوریدس پزشک، گیاه شناس و داروشناس یونانی که درباره خوراکیهای درمانی و به ویژه داروهای ساده یا مفردکانی، جانوری و به ویژه گیاهی است.پژوهش حاضر نشان میدهد که تصویرگر نسخه الحشایش آستان قدس در تصویر سازی گیاهان ناآشنا، بدون آنکه از روی طبیعت الگو برداری کند، به کمک تخیل خود از روی اوصاف گیاهان و یا به تقلید از کار پیشینیان اقدام به تصویرسازی کرده است. هدف اصلی تصویرساز ، زیبا سازی و آرایش ترجمه ها و متون خشک و گاهی نامفهوم بوده تا نشان دادن تصویر واقعی گیاهان. نگارنده گان از طریق مطالعه تطبیقی نسخه ها در کنار توصیف و تحلیل تاریخی تصاویر به نتایج تحقیق دست یافته اند.

کلیدواژه ها:

الحشایش ، دیوسکوریدس ، تصویرسازی علمی ، گیاهان دارویی