سیر تکامل مفهوم منظر در اسناد جهانی حفاظت میراث فرهنگی

بخش مهمی از تعاریف، ارزش ها و قوانین حفاظتی، در اسناد جهانی مربوط به حفاظت میراث فرهنگی، شامل بیانیه ها، کنفرانس ها و منشورها مشاهده می شوند. از آنجایی که جمعی از کارشناسان از کشورهای گوناگون در تدوین این متون نقش دارند، دیدگاهی جامع نسبت به مسائل مختلف ارائه می شود. از طرفی بررسی سیر تکاملی اسناد حفاظت نشان دهنده تغییر دیدگاه جوامع جهانی وهمچنین تکامل دانش و حوزه بررسی در مورد موضوع های مختلف از جمله منظر است. منظر به عنوان یکی از واژه ها و اصطلاحات کلیدی در بسیاری از این متون به طور خاص بررسی شده است. اگرچه وجوه مختلف منظر به اشکال مختلف مورد توجه قرار گرفته، اما فرایند تغییر دیدگاه به آن در سطح جهانی در اسناد معتبر بررسی نشده است. لذا پژوهش پیش رو در نظر دارد نگرش جهانی به منظر، ارزش های آن ونکات اصلی حفاظتی برای حفظ این ارزش ها را تحلیل کند. این پژوهش دربازه زمانی 1962 تا 2019، بیش از سی سند جهانی در مورد حفاظت میراث فرهنگی، از سه نهاد یونسکو (سازمان آموزشی، علمی و فرهنگی سازمان ملل متحد)، ایکوموس (شورای بین المللی بناها و محوطه ها) و شورای اروپا مطالعه کرده است. سپس از میان اسناد مورد مطالعه، به بررسی و تحلیل محتوای بندهای مرتبط با تعاریف، ارزش ها و حفاظت منظر پرداخته است. روش گردآوری اطلاعات در این پژوهش کتابخانه ای بوده و شیوه پژوهش توصیفی- تحلیلی است. بدین صورت که در شش دوره زمانی، متن اصلی اسناد که به ارزش ها، تعاریف و نکات حفاظتی منظر ارتباط دارند، توصیف و در انتهای هر دوره تحلیل شده اند. تحلیل نهایی تمام اطلاعات در این پژوهش نشان دهنده این مطلب است که در روند تغییر دیدگاه های حفاظتی، ارزش های منظر از ارزش های بصری به ارزش های فرهنگی، اجتماعی و ناملموس ارتقاء می یابد و مناظری که بیشتر در ارتباط با مردم هستند مانند مناظر روستایی و کشاورزی در کنار مناظر زیبا اهمیت پیدا می کنند. در همین راستا حفاظت از منظر نیز با دیدگاه پایدار متوجه جنبه های مختلف اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و ... می شود.

کلیدواژه ها:

منظر ، منظر فرهنگی ، منظر کشاورزی ، اسناد حفاظت