اثر تاریخ کاشت و تراکم بر سرعت تولید و زوال برگ گلرنگ

مقدمه پیش بینی تغییرات سطح برگ بخش مهمی از مدل های شبیه سازی گیاهان زر اعی است. قابلیت پیش بینی تغییرات شاخص سطح برگ گیاه در طی فصل رشد برای تخمین میزان تشعشع خورشیدی دریافتی و ماده خشک تولیدی گیاه مهم است. بنابراین هدف از این مطالعه بررسی روند تغییرات تولید و زوال سطح برگ گلرنگ توده محلی اصفهان می باشد. مواد و روش یک آزمایش فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 4 تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه ولیعصر در سال 1391 انجام شد. عوامل آزمایش شامل تاریخ کاشت (17 فروردین و 6 اردیبهشت) و تراکم بوته (15، 40، 65 و 90 بوته در مترمربع) بودند. پس از سبز شدن بوته ها تا پایان فصل رشد به فاصله زمانی هر 10 روز یک بار سطح برگ بوته ها مورد اندازه گیری قرار گرفت. همچنین از ابتدای فصل رشد تا پایان مرحله گلدهی، هر 7-3 روز یک بار تعداد برگ سبز و گره تولید شده روی ساقه اصلی، تعداد برگ زرد روی ساقه اصلی و همچنین تعداد کل برگ زرد روی بوته شمارش و ثبت گردید. یافته ها نتایج نشان داد با کاهش تراکم شاخص سطح برگ حداکثر (LAImax) روند افزایشی داشت به طوری که مقدار آن در تراکم 15 بوته در مترمربع به 91/3 و 37/3 در تاریخ کاشت های اول و دوم رسید و در تراکم های بالاتر مقدار آن کاهش یافت. سرعت تولید برگ (leaf/°Cd-1) میان تراکم های مختلف در تاریخ کاشت های مورد مطالعه اختلاف معنی داری نشان نداد و بین 73/1 تا 93/1 leaf/°Cd-1 متغیر بود. تولید برگ در گیاه پس از گذشت 1349 تا 1395 °Cd-1 و 1300 تا 1384 °Cd-1 به ترتیب برای تاریخ کاشت های اول و دوم پایان یافت. با افزایش تعداد برگ در طول فصل رشد، سطح برگ به صورت توانی افزایش یافت به طوری که شیب افزایش سطح برگ با افزایش تراکم و تاخیر در کاشت روند کاهشی داشت. سرعت زوال برگ در تراکم های پایین تر هر تاریخ کاشت و نیز با تاخیر در کاشت با شیب زیادی صورت گرفت. سرعت پیری برگ براساس تعداد برگ زرد در بوته بین 0025/0 تا 0045/0 leaf/°Cd-1 برای تاریخ کاشت اول و 0018/0 تا 0037/0 leaf/°Cd-1 برای تاریخ کاشت دوم متغیر بود. بحث نتایج نشان داد با افزایش تراکم از شاخص سطح برگ حداکثر کاسته شد. با افزایش تراکم بوته به دلیل افزایش رقابت درون و برون بوته ای و درنتیجه کاهش تعداد شاخه فرعی در هر بوته، سطح برگ تک بوته کاهش می یابد اما بر خلاف این انتظار افزایش تعداد بوته نتوانست کاهش شاخص سطح برگ را جبران کند. این امر احتمالا به دلیل کاهش تعداد برگ در بوته در تراکم بالاتر بود. تاخیر در کاشت موجب افزایش سرعت ظهور برگ و کاهش دوره موثر تولید برگ گردیده و از تعداد نهایی برگ در ساقه اصلی کاسته شد. سرعت تولید گره در طی این دوره در درجه نخست به وسیله دما و پس از آن توسط دسترسی به اسمیلات برای رشد برگ تعیین می شود. با افزایش تراکم، سرعت زوال برگ در ساقه بیشتر شد. افزایش شدت پیری در تراکم های کاشت پایین را می توان به رقابت درون گیاهی و سایه اندازی بیشتر نسبت داد.

کلیدواژه ها:

درجه روز رشد ، شاخص سطح برگ ، تعداد گره