مطالعه و تحلیل عوامل شکل گیری، کارکرد و اهمیت قلاع و دژهای دفاعی کوره ارجان از صدر اسلام تا پایان سلجوقی

جایگاه استراتژیک کوره ارجان در جنوب ­غربی ایران طی دوره ساسانی تا پایان سلجوقی، منجر به شکل­گیری قلاع زیادی در این منطقه گردید. بررسی قلعه­های تاریخی کوره ارجان به منظور شناخت جایگاه و کارکرد آن ها در جغرافیای سیاسی _ اداری، عوامل موثر بر شکل­گیری و پراکنش، پی بردن به موقعیت معابر و پهنه­های ژئوپولیتیک و ژئواستراتژیک منطقه، از مهم­ترین اهداف این پژوهش است. پژوهش پیش­رو بر این فرض استوار است که با توجه به موقعیت جغرافیایی کوره ارجان و ارتباط آن با بنادر ساحلی خلیج فارس و مراکز حکومتی فارس و اصفهان، این منطقه از نظام منسجمی از قلاع و دژهای دفاعی، برخوردار بوده است. نتایج این پژوهش با بهره­گیری از منابع تاریخی، بررسی میدانی باستان­شناختی و روش توصیفی  تحلیلی حاصل شده است. تحلیل موقعیتی پراکنش قلاع نشان می­دهد به ترتیب، تنگه­های ارتباطی، گردکوه های طبیعی، دره­های کوهستانی و تپه ماهورهای منطقه، در موقعیت­گزینی آن ها تاثیر بسزایی داشته است. کارکرد چندگانه استحکامات این کوره در ابعاد مختلفی چون حفاظت از منابع زیستی، سازه­های مرتبط با کشاورزی، حفاظت از مراکز جمعیتی و راه­های ارتباطی بوده است. بررسی و مطالعه این قلاع در جهت تبیین مسائل مهمی چون شناخت شبکه قلاع اسماعیلی این کوره، اهمیت زیادی دارد.

کلیدواژه ها:

کوره ارجان ، کوه­گیلویه ، جغرافیای اداری ، استحکامات ، اسماعیلیان