مدل رفتار انسان در مواجهه با دو ساحت مطلوبیت- نامطلوب؛ تحلیلی قرآنی، رویکردی مدیریتی

کمبود مدل های توصیفی از رفتار انسان ها یکی از چالش های قدیمی در ساحت علوم رفتاری به خصوص مدیریت رفتار سازمانی بوده و از آن به عنوان یکی از بزرگترین شکست های علمی بشر تعبیر شده است. زیرا از یک سو، تقاضای شدیدی نسبت به استفاده از این مدل های رفتاری در علوم مختلف وجود دارد، و از سوی دیگر ابعاد درونی انسان و شرایط محیطی موثر بر رفتار او به حدی پیچیده اند که مدل سازی رفتار او را دشوار می سازند. این پژوهش نمونه ای جدید از مدل های توصیفی رفتار انسان برگرفته از منبع الهی قرآن کریم معرفی و تبیین می نماید. این مدل رفتاری به تاثیر متفاوت شرایط مطلوب و نامطلوب بر حالات انسان و واکنش مستقل او در مواجهه با این شرایط می پردازد. انگیزه، تلاش فعالانه و نگرش مثبت انسان مربوط به مواجهه انسان با شرایط مطلوب بوده؛ و وابستگی، بی تابی و چاره جویی انسان در مواجهه او با شرایط نامطلوب بروز پیدا می کنند. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل محتوای کیفی هشتصد و چهارده آیه از قرآن کریم شناسایی و سازماندهی شده، مورد بررسی و مفهوم یابی قرار گرفته و در سه سطح متفاوت انتزاع، کدگذاری شدند. بدین وسیله مدل دو ساحتی مطلوبیت-نامطلوب مبتنی بر تجزیه و تحلیل های لغوی آیات، دقت های ادبی (صرفی و نحوی) و همراه با استناد به منابع معتبر تفسیری و پس از تایید خبرگان توضیح داده شده است. مدل معرفی شده در چهارچوب نوع ایده آل مدل توصیفی رفتار انسان ارائه گشته و عرصه های نظری و کاربردی مرتبط با آن در علم مدیریت بیان شده است.

کلیدواژه ها:

قرآن ، انسان ، رفتار ، مدل توصیفی رفتار ، مدل دو ساحتی مطلوبیت-نامطلوب