مقایسه کمی و کیفی اسانس مرزه اورامانی Satureja avromanica Maroofi در رویشگاه و مزرعه

گونه گیاهی Satureja avromanica Maroofi یکی از گونه های انحصاری تیره Lamiaceae  یا نعنا است. در این تحقیق به منظور بررسی کمیت و کیفیت اسانس سرشاخه گلدار گیاه در حالت زراعی و مقایسه با نمونه خودرو،  بذر گیاه از رویشگاه گردآوری و پاییز همان سال در شاسی فضای بازکشت شد سپس نشاها به مزرعه منتقل شد. اندام های هوایی گیاه در مرحله گلدهی کامل از رویشگاه و همچنین طی دو سال پی درپی از مزرعه گردآوری و پس از خشک کردن در سایه به روش تقطیر با آب اسانس گیری شد. ترکیب های تشکیل دهنده اسانس به کمک دستگاه های GC و GC/MS شناسایی شد. در این اسانس در سال های اول و دوم کشت به ترتیب 16و14 ترکیب شناسایی شد که به ترتیب درمجموع 4/93 و 1/90درصد از اسانس را تشکیل می دهند. بازده اسانس نمونه رویشگاهی 4/1% بود. بازده اسانس نمونه کشت شده درسال اول و دوم به ترتیب 17/0 %و21/0% بود. ترکیب های عمده اسانس در سال اول تیمول (3/32%)، کارواکرول (6/23%)، پارا سیمن (1/18%)،گاما ترپینن (4/5%) و در سال دوم تیمول (7/12%)، کارواکرول (3/48%)، پارا سیمن (9/9%)، گاما ترپینن (4/8%) بود. در سال دوم میزان تیمول در اسانس به حدود نصف (7/12%) کاهش یافت درحالی که میزان کارواکرول حدود دو برابر (3/48%) افزایش یافت. پاراسیمن (9/9%) نیز نزدیک به نصف شد درحالی که گاماترپینن (4/8%) کمی افزایش یافت. در اسانس نمونه رویشگاهی 11 ترکیب شناسایی شد که درمجموع 3/97 درصد از اسانس را تشکیل دادند. بازده اسانس 4/1% بود و ترکیب های عمده آن شامل تیمول (9/83%)، کارواکرول (2/5%) و پاراسیمن (9/3%) بود. کاهش بازده اسانس  و ترکیب های فنلی در مزرعه نسبت به رویشگاه محرز است اما افزایش ترکیب های فنلی در سال دوم نسبت به سال اول می تواند ناشی از سازگاری این گونه به شرایط محیطی مزرعه باشد.

کلیدواژه ها:

Satureja avromanica ، تیمول ، کارواکرول ، کردستان ، کشت