بازشناسی بن مایه های فتوت در کتیبه های سفال نیشابور دوره سامانی با تاکید بر تجلیات حضرت علی (ع)

فتوت مسلکی اخلاقی در اسلام است که طی دوران عباسی به نوعی تصوف عامیانه بدلگشته بود. مرام این مسلک پس ازآنکه به صورت مکتوب درآمد فتوت نامه خوانده شد. محوریتفتوت نامه ها را مسایل اخلاقی تشکیل می دهد. امام علی (ع) به سبب برخورداری از سخاوتو شجاعت، کمال مطلوب فتوت به حساب می آمده است. ازاین رو در میان طبقات وابسته بهشیعه با تمسک به شعار لا فتی الا علی و لا سیف الا ذوالفقار گرایش بیشتری به فتوت دیده می شود. خراسان در تاریخ فتوت همواره از جایگاه ویژه ای برخوردار بوده است چراکه گروهی از طبقات شیعه که مخالف حکومت عباسی بودند در شهرهای خراسان گرد هم آمده بودند.از آثار هنری بجا مانده از خراسان عصر سامانی که قرین بخشی از تاریخ حکومت عباسیاست، می توان سفال کتیبه دار نیشابور را نام برد. کتیبه های سفال نیشابور دوره سامانی جملاتو عبارات اخلاقی هستند و قرابت مضمونی با متون فتوت نامه ها دارند. افزون بر اشتراک کتیبهو فتوت نامه ها در تمجید صفات نیکو و تقبیح صفات رذیله، در هر دو پدیده فرهنگی تمسکبه حضرت علی (ع) به روشی شاخص به چشم می خورد. نتیجه به دست آمده از بررسی هایانجام یافته، سفال کتیبه دار نیشابور را بخشی از عرصه های بیان فتوت و اسناد دیرین آیینجوانمردی می شناسد. تجلی علی (ع) بر کتیبه ها نیز به دلیل اهمیت وی در آیین فتوت دانستهمی شود. روش پژوهش توصیفی- تحلیلی و تحلیل محتوای کیفی بوده و داده ها به شیوهکتابخانه ای گردآوری شده است.

کلیدواژه ها:

حضرت علی (ع) ، فتوت ، فتو تنامه ، سفال سامانی ، کتیبه های سفال نیشابور