افول و زوال امپراطوری مالیات گریزان با حکمرانی داده ها(اکبر براتی:رئیس گروه حسابرسی مالیاتی - دادیار انتظامی مالیاتی و مدرس مالیاتی)

افول و زوال امپراطوری مالیات گریزان با حکمرانی داده ها:

در کشورهای پیشرو، پرداخت مالیات به عنوان یک ضرورت شناخته شده و مالیات گریزی امری مذموم، غیر قانونی و حتی غیر اخلاقی می باشد. البته نفس سرکش و زیاده طلب برخی از آدم ها آن ها را همواره به مالیات گریزی تشویق نموده و ضعف در قانون گذاری و عدم شفافیت و وجود راه ها و خلاء های غیر قانونی، این افراد را به سمت عدم تبعیت از قانون و مالیات گریزی سوق می دهد.

در حال حاضر کارگران و کارمندان که کمترین درآمدها را دارند، منظم ترین و شفاف ترین مالیات را پرداخت می کنند و این در حالی است که متاسفانه بسیاری از اشخاص حقیقی و حقوقی از راه های غیر قانونی موفق به کسب ثروت های بی حد و حساب، بدون الزام به پاسخگویی قانونی شده اند.

در سنوات گذشته خلل در قانون گذاری عادلانه، وجود سیستم سنتی و عدم شفافیت فرآیندها، ضعف در اجرای قوانین مربوطه و همچنین عدم توسعه ی زیرساخت های فنی و الکترونیکی سبب خروج بسیاری از دانه درشت ها از مدار مالیات شده و در نتیجه در لایه های پنهان فضای کسب و کار، امپراطوری مخوف و قانون گریزی شکل گرفته که قائم به زمان و مکان و اقامتگاه قانونی مشخصی نبوده و با ایجاد فضای خاکستری و در عین حال سازمان یافته، گردش مالی بسیار بالایی را خارج از تور مالیاتی سازمان امور مالیاتی بوجود آورده است. این امپراطوری مالیات گریز، شبکه های پنهان دلالی و قاچاق و پولشویی را پشتیبانی کرده و اشخاص بسیاری از این طریق ره صد ساله را یک شبه پیموده اند. حاصل و نتیجه عملکرد این امپراطوری چیزی جزء پولشویی، فرار مالیاتی، قانون گریزی، از دست رفتن اعتماد مردم، ایجاد مودیان صوری، ایجاد کارت خوان ها و حساب های اجاره ای و جعل هویت، رانت و فساد و ... نیست و نخواهد بود.

حال این سوال مطرح می باشد که تداوم سلطه ی امپراطوری پر زر و زور مالیات گریز تا به کی ادامه خواهد داشت؟ و با وجود چنین شرایطی، آیا اجرای عدالت مالیاتی به معنای واقعی کلمه محقق می گردد؟

بر کسی پوشیده نیست که توزیع ناعادلانه ثروت و شکاف بین گروه های درآمدی، کاهش بودجه و درآمد دولت و به تبع آن کاهش اشتغال و همچنین کاهش سرعت پیشرفت در جامعه و نهایتا نارضایتی مردم و فشار به دولت، تنها گوشه ای از آثار و تبعات زیان بار فرار مالیاتی می باشد.

بنا بر آنچه گفته شد و بدلائل بسیاری دیگر، شکوفائی در اقتصاد کشور و حرکت به سمت توزیع عادلانه ثروت و کاهش فاصله ی طبقاتی بین گروه های مختلف درآمدی و اجرای عدالت مالیاتی محقق نخواهد شد مگر با پیاده سازی نظام مالیاتی هوشمند و مدرن سازی نظام مالیاتی کشور.

تحقق نظام مالیاتی هوشمند، سبب دریافت منظم مالیات و عامل مهمی در پیشگیری از فرار مالیاتی می باشد و اجرای طرح جامع مالیاتی و یکپارچه سازی نظام مالیاتی و ایجاد سامانه ها و بانک های اطلاعاتی، استفاده از ظرفیت های قانونی مواد 181، 169 و 169 مکرر و ... رصد تراکنش های بانکی، الکترونیکی شدن فرآیندهای مالیاتی، ساماندهی کارتخوان ها، ایجاد پنجره واحد مالیاتی و سامانه مودیان و پایانه های فروشگاهی و ... همه و همه فرصت مناسبی را برای شناسایی منابع مالیاتی و مودیان جدید فراهم ساخته و سازمان امور مالیاتی در این راه تحول و تغییرات موثر و عظیمی را بوجود آورده است که شایسته ی تقدیر و حمایت بیشتر می باشد.

آنچه که بیش از هر چیزی در راه رسیدن به هدف و استقرار نظام مالیاتی هوشمند حائز اهمیت می باشد، حاکمیت داده هاست. حاکمیت داده ها(Data Governance) مهمترین پیش شرط هوشمندسازی مالیاتی و دستیابی به اهداف مهم آن همچون مبارزه با فرار مالیاتی و شفاف سازی فرآیندها و اجرای عدالت مالیاتی و به تبع آن ارتقاء عدالت اجتماعی و اقتصادی است. استفاده موثر و ضابطه مند از داده های منسجم و متقن و تقویت بانک های اطلاعاتی و غنی سازی و پالایش اطلاعات و ریز داده های مربوط به فعالیت های اقتصادی و تراکنش های مالی و تعامل سازمان امور مالیاتی با سایر دوایر دولتی و ارگان ها و نهادها و اصناف و فعالان اقتصادی با استفاده از ظرفیت های پیش بینی شده در قانون و تقویت و توسعه زیرساخت های فنی مورد نیاز، گسترش و استیلای حاکمیت داده ها را محقق می سازد و تنها در این صورت است که می توان امیدوار بود، با حکمرانی داده ها، افول و زوال امپراطوی مالیات گریزان محقق و اجرای عدالت مالیاتی به معنای واقعی کلمه میسر گردد.

اکبر براتی(رئیس گروه حسابرسی مالیاتی - دادیار انتظامی مالیاتی و مدرس مالیاتی)