جایگاه جهاد تبیین در ترویج و ارتقاء فرهنگ مالیاتی(اکبر براتی:رئیس گروه حسابرسی مالیاتی - دادیار انتظامی مالیاتی و مدرس مالیاتی)

جایگاه جهاد تبیین در ترویج و ارتقاء فرهنگ مالیاتی:

نظر به اینکه چشم انداز و ماموریت تعریف شده برای سازمان امور مالیاتی، این سازمان را سازمانی هوشمند، قانون مدار، مقتدر و مورد اطمینان ذینفعان معرفی و ماموریت آن را وصول کارا و عادلانه درآمدهای مالیاتی و ارتقاء تمکین داوطلبانه مودیان و گسترش چتر مالیاتی و شناسایی مودیان جدید و جلوگیری از فرار مالیاتی و ... ابراز نموده است. بنابراین می توان از ارتقاء فرهنگ مالیاتی به عنوان یکی از مهمترین و اثرگذارترین اهرم های افزایش درآمدهای مالیاتی و ارتقاء تمکین داوطلبانه مودیان نام برد.

فرهنگی مالیاتی نقش انکار ناپذیری در بالا بردن درآمدهای مالیاتی و کاهش وابستگی به درآمدهای نفتی دارد. به هر میزان که فرهنگ مالیاتی جایگاه مناسبی در بین احاد مردم داشته باشد و قوانین و سیستم های مالیاتی کارامد باشند، انگیزه مشارکت در پرداخت مالیات و افزودن بر درآمدهای مالیاتی تقویت خواهد شد.

در برخی از کشورهای پیشرو از لحاظ اقتصادی، درآمدهای مالیاتی 49 تا 55 درصد تولید ناخالص ملی آنان را شامل می شود، درحالی که در ایران این عدد حداکثر 7 درصد است. بنابراین تلاش در جهت ایجاد یک فرهنگ مالیاتی پیشرو و قوی در کشور می تواند درآمدهای مالیاتی را افزایش و در نتیجه عدالت اجتماعی و رفاه عمومی را گسترش دهد.

بدون شک و نظر به شرائط فعلی جامعه و به جهت مقابله با هرگونه انحراف و تحریف در نحوه ی مصرف درآمدهای مالیاتی و عملکرد دولت در این زمینه، ضرورت«جهاد تبیین» که همواره از طرف مقام معظم رهبری(مدظله العالی) مورد تاکید فراوان بوده، حائز اهمیت می باشد. چرا که اگر تبیین و بیان حقایق و روشنگری در خصوص عملکرد دولت و مسئولین بعنوان متولیان امر صورت نپذیرد، فرصت برای اغواگری و گمراه سازی مردم توسط دشمن و بدخواهان نظام مهیا خواهد شد.

از مهمترین رویکردها و شیوه های حرکت در تراز یک حکومت اسلامی«تبیین» است. بنا به فرموده ی مقام معظم رهبری(مدظله العالی): «از جهت عقبه ی دینی و اعتقادی هم اصل دعوت در صدر اسلام بر پایه ی«تبیین» استوار بوده و تبیین مهمترین وظیفه ی پیامبران است. امروز به خاطر اینکه فریضه ی تبیین را درست انجام نداده ایم، یک عده دچار گمراهی اند و به خیال اینکه برای اسلام کار می کنند، علیه اسلام دارند کار می کنند.».

طرح شبهاتی از قبیل: مصرف درآمدهای مالیاتی در کشورهای همسایه و یا به تاراج رفتن این درآمدها توسط آغااااازاده ها و به اصطلاح ژن های خوب و انجام اختلاس های چند ده میلیاردی و ... توسط دشمنان نظام و جبهه ی تا به دندان مسلح آنها، یک جهاد فکری، علمی، تبیینی و تبلیغی و مالی بسیار منظم و برنامه ریزی شده را می طلبد و پاسخ به این شبهات می بایست بر مبنای حقیقت و در راستای بصیرت افزایی و بدور از بداخلاقی و با ذهن و فکری باز و با ارائه مستندات مستدل و شفاف و به گونه ای که بر دل و جان احاد مردم بنشیند، داده شود و در واقع پاسخگویی به اینگونه شبهات می بایست با رویکرد «تبیین» در دستور کار قرار گیرد.

متاسفانه باور ذهنی مردم ایران این است که کشوری که دارای درآمدهای نفتی می باشد، نیازی به پرداخت مالیات ندارد. ایجاد فرهنگ مالیاتی به معنای تغییر این باور در جامعه ی ماست. به همین منظور باید آگاهی های لازم را به شهروندان بدهیم و اعتمادشان را جلب کنیم که مالیات دریافتی از آنها صرف چه کارهایی خواهد شد. زمانی که مردم به این باور برسند که مالیات دریافتی از آنها، صرف بهبود وضعیت جامعه و توسعه اجتماعی و رفاه شهروندان می شود، فرهنگ مالیاتی عمیقی ایجاد شده است. بنابراین آگاه سازی مردم باعث مشارکت بیشتر مردم و علاقه مندی برای پرداخت مالیات جهت تامین هزینه های عمومی کشور می شود.

برای جلب اعتماد و پرداخت مالیات، مردم باید به عدالت مالیاتی در ایران معتقد باشند. حجم بالای مالیات معوقه در سنوات گذشته و حجم سنگین پرونده های مالیاتی در هیات های حل اختلاف مالیاتی نشان دهنده ی این مهم است که تمکین مالیاتی در ایران جایگاه خوبی نداشته و این موضوع وظیفه سازمان امور مالیاتی را در ایجاد عوامل انگیزشی و مشوق هایی برای تمکین داوطلبانه افراد دو چندان می کند. در راستای درونی کردن فرهنگ مالیاتی در جامعه، سازمان امور مالیاتی اقدامات گسترده ای را از قبیل: توسعه زیرساخت های فنی و امکانات الکترونیکی به جهت صرفه جویی در وقت و زمان و عدم مراجعه مودیان به ادارات مالیاتی و همچنین ایجاد و توسعه بانک اطلاعاتی جامع و هوشمند کردن نظام جامع مالیاتی با هدف اجرای عدالت مالیاتی و جلوگیری از فرار مالیاتی و گسترش چتر مالیاتی و شناسایی مودیان جدید و ... انجام داده است. اما این همه ی کار نبوده و قطعا کافی به مقصود نمی باشد. یقینا استفاده از فضای رسانه ملی و نظام آموزشی و توجه به ترویج و ارتقاء جایگاه فرهنگ مالیاتی در بین دانش آموزان و دانشجویان و نسل جوان به عنوان آینده سازان این مرز و بوم و آموزش مردم به جهت آشنایی با قوانین و مقررات مالیاتی، مشخص کردن نحوه خرج کردن مالیات در جامعه و آگاه کردن مردم از اهمیت پرداخت مالیات و ... نیز می تواند در مسیر حرکت جهادی تبیین بسیار گره گشا باشد.

ریشه یابی علل و عوامل عدم مشارکت و تمکین برخی از مودیان مالیاتی(علیرغم اینکه بعضا از قشر تحصیل کرده و متمول جامعه بوده و عدم تمکین و مشارکت آنها علاوه بر تلاش برای فرار از پرداخت مالیات، مشکلات عدیده ای را برای عموم مردم نیز ایجاد نموده و یا استفاده از حساب های اجاره ای و عدم استفاده از دستگاه های کارتخوان بسیار مهم و قابل تامل می باشد که در این مجال نمی گنجد و می طلبد که به صورت ویژه و مبسوط به آن پرداخته شود. اما می توان با اطلاع رسانی صحیح و شفاف سازی فرآیندها، راه های فرار مالیاتی را بست و با رویکرد مبتنی بر «جهاد تبیین» و ایجاد مقبولیت و نگاه مثبت از سوی مردم به انجام فعالیت های دولت و برخورد توام با احترام ماموران مالیاتی با مودیان و ارتباط تنگاتنگ سازمان امور مالیاتی با اصناف و اتحادیه ها و ... قدم های بلند و اثرگذاری را در راستای ارتقای جایگاه فرهنگ مالیاتی در کشور برداشت.

(اکبر براتی:رئیس گروه حسابرسی مالیاتی - دادیار انتظامی مالیاتی و مدرس مالیاتی)