ابلاغ قضایی

مفهوم ابلاغ قضایی

این کلمه از نظر لغوی به معنای رساندن یا رساندن پیام و نامه است اما در اصطلاح حقوقی یعنی آگاه ساختن طرف مقابل از مفاد اوراق قضایی با استفاده از تشریفات لازم. یکی از شرایط اصلی که رسیدگی به دعاوی را در مراجع قضایی ممکن می کند، ابلاغ معتبر و درست است و به همین دلیل از اهمیت بالایی برخوردار است.

هدف و روش ابلاغ

در حقیقت این کار برای اطلاع فرد خوانده شده و حضور او در دادگاه برای رسیدگی به پرونده انجام می شود. دادگاه دستور ابلاغ اوراق دعوا را می دهد و طبق تشریفات قانونی توسط مدیر دفتر برای خوانده (کسی که از او شکایت شده یا مخاطب اوراق قضایی) ارسال می شود.

طبق ماده ۶۸ قانون آیین دادرسی مدنی، مامور ابلاغ وظیفه دارد حداکثر تا دو روز اوراق را به شخص خوانده تحویل دهد و در صورت خودداری کردن خوانده از گرفتن آن، امتناع او را در برگه اخطاریه ثبت و اعاده کند. لازم است بدانید که امروزه فعالیت پست قضایی محدود شده و این کار بیشتر توسط ماموران اداره پست انجام می شود.

نکته مهم دیگر در این رابطه راه اندازی سامانه ابلاغ اوراق قضایی به صورت الکترونیک از سال ۱۳۹۶ است که با نام سامانه سنا شناخته می شود. به علت صرفه جویی در هزینه های ابلاغ حضوری، برای کسانی که در این سامانه ثبت نام کرده اند، اوراق قضایی به صورت الکترونیکی ارسال می شود.

محل ابلاغ قضایی

طبق قانون این اوراق باید به محلی که شخص خوانده زیاد رفت و آمد دارد ارسال شود تا به رویت او برسد؛ طبق این قاعده دو نوع محل برای ارسال ابلاغ وجود دارد: محل سکونت و محل کار. گفتنی است برای زنانی که در منزل شوهر سکونت ندارند، اوراق به محل کار او ارسال می شود.

اگر ابلاغ برای کارمندان دولت یا موسسات و شرکت ها باشد، اوراق باید به کارگزینی مربوط به همان بخش تحوبل داده شود و کارگزینی موظف است تا ده روز آن را اعاده کند وگرنه تخلف اداری محسوب می شود. نکته دیگر اینکه در خارج از کشور ابلاغیه ها توسط ماموران کنسولی و سیاسی ایران انجام می شود.

انواع ابلاغ قضایی

این کار بر اساس روش انجام به دو دسته تقسیم می شود: ابلاغ واقعی و قانونی که هر دوی آنها از نظر شرایط حقوقی صحیح هستند اما تفاوت هایی برای آنها بیان شده که در ادامه خواهید خواند:

ابلاغ واقعی:

در این نوع از ابلاغ، اوراق باید به خود مخاطب تسلیم شود و از او رسید گرفته شود؛ باید بدانید که این کار باید بر اساس آدرسی که در اوراق ذکر شده انجام شود تا از نظر قانونی صحیح باشد. نکته لازم به ذکر این است که اگر در محلی غیر از مکان تعیین شده مامور شخص مخاطب را ببیند و قصد تسلیم اوراق را داشته باشد و مخاطب از گرفتن آن خودداری کند، مامور نمی تواند این امتناع را ثبت کند؛ اما اگر مخاطب آن را دریافت کند، ابلاغ صحیح است.

ابلاغ قانونی:

اگر مامور نتواند اوراق را به دست خوانده برساند، باید در محل تعیین شده آن را به یکی از بستگان یا نزدیکان او تحویل دهد که از ظاهرش معلوم شود که قدرت تشخیص اهمیت اوراق را دارد، این نکته در ماده ۶۹ قانون آیین دادرسی مدنی آمده است. بنابراین ابلاغ قانونی یعنی اوراق قضایی در نشانی تعیین شده با تشریفات قضایی به شخصی غیر از شخص خوانده برای اطلاع دادن به او تحویل داده شود.

ضمانت های اجرایی ابلاغ

اگر مامور اوراق را به شخصی غیر از مخاطب و در ماکنی غیر از محل تعیین شده تحویل دهد ولی مخاطب به مفاد آن عمل کرده باشد، نمی تواند از تشریفات ابلاغ ایراد بگیرد، چون در هر حال از مفاد آن آگاه شده است.

اما اگر مخاطب به مفاد اوراق قضایی عمل نکرده باشد، دادگاه موظف است که صحت تشریفات ابلاغ را بررسی کند، اگر ابلاغ واقعی باشد مخاطب هیچ عذری نخواهد داشت اما اگر قانونی باشد می تواند مدعی شود که  از مفاد آن بی اطلاع بوده است. نکته دیگر اینکه اعتراض نکردن مخاطب به تشریفات، اطلاع داشتن او از مفاد ابلاغ محسوب می شود، حتی اگر به آنها عمل نکرده باشد.