مباحث کاربردی پزشکی قانونی-بررسی تخصصی صحنه جرم
باسمه تعالی
در آخرین بخش از بررسی مباحث کابردی پزشکی قانونی برای حقوقدانان، به نکاتی پیرامون بررسی تخصصی صحنه جرائم به صورت خلاصه می پردازیم.
بررسی صحنه جرم همکاری تیمی کارشناسان تخصصی رشته های گوناگون می باشد، که نیازمند برخورداری از دانش و مهارت علمی در زمینه رشته تخصصی مربوطه برای بررسی صحنه جرم است.
بررسی صحنه جرم مهم ترین راه برای تشخیص نحوه فوت می باشد. اگرچه با معاینه و کالبدگشایی شاید بتوان علت فوت و تابلوی فوت را تعیین نمود ولی نحوه فوت که در بیشتر موارد مهمترین خواسته مقام قضایی است، اغلب با بررسی صحنه فوت به دست می آید و اطلاعات خود جسد بدون بررسی صحنه فوت کمک کننده نیست و حتی در پاره ای از موارد می توانند گمراه کننده باشد.
برای مثال در فردی که به علت سکته قلبی فوت نموده است صرفا اعلام سکته قلبی برای سیستم قضایی مشکلی را حل نمی کند. زیرا علت فوت یا همان سکته قلبی، می تواند ناشی از بیماری طبیعی، مصرف بیش از حد داروها و مواد توسط خود شخص (خودکشی) و یا شخص دیگر (قتل) صورت گیرد که برای مقام قضایی در این موارد دانستن نحوه فوت یعنی قتل، خودکشی یا مرگ طبیعی اهمیت بیشتری از علت مرگ (سکته قلبی) دارد و برای روشن شدن نحوه فوت مهمتر از بررسی جسد، بررسی صحنه جرم می باشد.
-تیم های حاضر در صحنه جرم:
الف: تیم قضایی شامل بازپرس ویژه قتل و همکاران وی می باشد. بازپرس وظیفه مدیریت صحنه را بر عهده دارد. در پرونده های ویژه علاوه بر بازپرس، دادستان یا رییس دادگستری و به ندرت مقامات بالاتر قوه قضاییه نیز در صحنه حاضر می شوند.
ب: تیم پزشکی قانونی شامل پزشک قانونی و همکاران وی میباشد. وظیفه تیم پزشکی قانونی، معاینه جسد و متعلقات، بررسی ارتباط محیط و ابزار موجود با مرگ، تعیین علت مرگ، زمان مرگ، نحوه مرگ و موارد مشابه است.
ج: تیم کارآگاهان اداره آگاهی که وظیفه اصلی آنها تحقیق در زمینه جنایت، بازجویی و جمعآوری اطلاعات می باشد.
د: تیم اداره تشخیص هویت ناجا که مسئول جمع آوری مدارک، مستندسازی شامل عکس برداری، فیلم برداری، تهیه کروکی، انگشت نگاری و نمونه برداری از صحنه جرم است.
ه: تیم کلانتری محل یا یگانهای ویژه حفاظت، که وظیفه حفظ صحنه جرم و حفاظت فیزیکی حاضرین در صحنه جرم را به عهده دارند.
و: عوامل آتش نشانی، شهرداری، هلال احمر، اورژانس و نهادهای دیگر و نیروهای داوطلب که در صورت لزوم و بسته به نوع صحنه جرم در محل صحنه حاضر می شوند.
در صحنه های جرم هر تیم با توجه به وظیفه و تخصص خود اقدامات متعددی از جمله بررسی صحنه، تشخیص هویت، مصاحبه با مظنونین یا قربانیان زنده، شهود، نمونه برداری، تهیه کروکی و عکس و... انجام می دهند.
برای مثال در بحث بررسی البسه جسد، پوشش و متعلقات هر فردی نشانگر خصوصیات فردی شخص و دارای اطلاعات با ارزشی جهت معاینه جسد است. با توجه به نوع البسه (لباس هایی که در داخل منزل و یا در خارج از منزل استفاده می شود) میتوان به محل احتمالی فوت پی برد. مغایرت محل کشف جسد با نوع پوشش (مثلا پیدا شدن یک مرد با زیر شلواری در بیابان) این شک را به وجود می آورد که جسد از محل فوت خود جابجا شده است.
معمولا بریدگی و پارگی روی لباس نشانگر اجسام برنده یا تصادفات، سوختگی روی لباس در برق گرفتگی گلوله و آتش سوزی، خاک آلودگی در آوار یا سقوط و... همگی در تشخیص عامل ایجاد کننده مرگ موثر است.
در معاینه جسد صدمات دفاعی، ضایعات بعد از مرگ، وجود ضرب و جرح پس از مرگ در جسد، عدم امکان ایجاد ضایعه توسط خود فرد، نبود اسلحه در صحنه، سابقه قبلی متوفی، ، مکان نا مناسب، جا به جایی جسد، دستکاری جسد،کشیده شدن جسد روی زمین و... احتمال وقوع قتل را بیشتر می نماید.
همچنین خودزنی های قدیمی، صدمات آزمایشی، فیلم خودکشی، نامه خودکشی، قفل بودن در از داخل، وجود اسلحه در صحنه و... احتمال خودکشی را بالا می برد.
البته باید توجه داشت هیچ کدام از این نشانه ها قطعی نبوده و حتی ممکن است صحنه سازی باشند. لذا شم جنایی بالا و بررسی همه جانبه صحنه، ارتباط محیطی، جسد، آلات و ادوات جرم و سایر یافته های تمامی تیم ها جهت حل معماهای جنایی لازم می باشد.
بعد از حضور در صحنه، معاینه جسد، بررسی صحنه جرم و در صورت لزوم معاینه و مصاحبه با مظنونین و قربانیان زنده، جمع آوری نمونه های لازم و گرفتن اطلاعات مورد نیاز، نوبت تنظیم گزارش حضور در صحنه می باشد. در این گزارش نحوه و ساعت اعلام صحنه، ساعت حرکت، ساعت حضور، نحوه حضور، کمبود های موجود در صحنه، شرح بررسی و یافته های صحنهجرم، شرح معاینه و یافته های جسد، نتیجه مصاحبه با مظنونین و قربانیان، اقدامات صورت گرفته برای مستندسازی و نمونه های گرفته شده درج می شود. در نهایت جسد جهت کالبدگشایی و بررسی بیشتر به سالن تشریح پزشکی قانونی منتقل می گردد.