: یادداشت علمی: کاربرد نظریه بحران به علاوه یک در تحلیل تحریم ها و فساد سیستماتیک

نویسنده: حمیدرضا صفری – کارشناس عالی سازمان مدیریت و برنامه ریزی استان کرمانشاه – واضع نظریه بحران به علاوه یک

چکیده:

 درجهان در حال پوست اندازی به چندقطبی پایدار، ایران با تحریم های حداکثری (قطع SWIFT، محدودیت نفتی) روبروست که تورم را به ۴۰٪ رسانده است. اما فساد داخلی – پرونده هایی با ارقام ۲.۷ میلیارد یورو یا ۱۳۰ هزار میلیارد تومان – واقعیتی تلخ تر است.

نظریه بحران به علاوه یک (Crisis Plus One Theory)، چارچوبی بومی برای تحلیل چرخه های توسعه نیافتگی است. تحریم ها به عنوان \( n \) (بحران خارجی) و \( +1 \) (عامل داخلی مثل انحصار نخبگان و فساد) مدل سازی می شوند. این یادداشت، با معادله \( \frac{dC}{dt} = k \cdot P - r \cdot C + \alpha \)، نشان می دهد چگونه بازار دور زدن تحریم ها به فساد سیستماتیک منجر شده – با راهکارهای عملی مثل شفافیت در BRICS+.

در جهان چندقطبی، تحریم ها ایران را در بحران قرار داده اند، اما فساد داخلی (میلیاردها دلار رانت) عامل تشدیدکننده است. نظریه بحران به علاوه یک می تواند ، با تلفیق ریاضی و تجربه زیسته، این چرخه را بشکند.

تحلیل:

\( n \): تحریم (قطع SWIFT).

\( +1 \): انحصار (پرونده های کلان اختلاس).

معادله: \( \frac{dC}{dt} = k \cdot P - r \cdot C + \alpha \) – جایی \( \alpha \) = فرصت های شکایت ناکام.

راهکار: پایلوت تعاونی غیرنفتی.

منابع: Safari, H. (2025). DOI: 10.5281/zenodo.15585311.