رسانه، تاب آوری سیاسی و سلامت اجتماعی

رسانه، تاب آوری سیاسی و سلامت اجتماعی

مقدمه ای بر رسانه، تاب آوری سیاسی و سلامت اجتماعی

رسانه ها نقشی اساسی در پیوند میان تاب آوری سیاسی و سلامت اجتماعی ایفا می کنند.
رسانه به عنوان یکی از مهم ترین نهادهای اجتماعی، نقشی کلیدی در شکل گیری افکار عمومی، هدایت جریان های سیاسی و ارتقای سلامت اجتماعی ایفا می کند. مفهوم تاب آوری سیاسی در سال های اخیر بیش از پیش مورد توجه قرار گرفته است، چرا که جوامع برای مواجهه با بحران های سیاسی، اقتصادی و اجتماعی نیازمند انعطاف پذیری و قدرت بازیابی سریع هستند.

 از سوی دیگر، سلامت اجتماعی به معنای کیفیت روابط انسانی، اعتماد عمومی، انسجام اجتماعی و احساس امنیت در جامعه است. ارتباط این سه حوزه یعنی رسانه، تاب آوری سیاسی و سلامت اجتماعی به گونه ای در هم تنیده است که می توان گفت رسانه ها بستر اصلی تقویت تاب آوری و ارتقای سلامت اجتماعی را فراهم می کنند. بنابراین بررسی ابعاد این پیوند سه گانه برای سیاست گذاران، پژوهشگران و شهروندان اهمیت حیاتی دارد.

نقش رسانه در ارتقای آگاهی سیاسی و تاب آوری
یکی از مهم ترین کارکردهای رسانه ها در جوامع امروز، ارتقای آگاهی سیاسی و افزایش توانایی مردم در مواجهه با بحران های سیاسی است. رسانه های آزاد و مستقل می توانند با انتشار اطلاعات دقیق، شفاف و قابل اعتماد، به مردم کمک کنند تا تصمیمات آگاهانه بگیرند و در برابر بحران ها واکنش منطقی نشان دهند. این امر به طور مستقیم بر تاب آوری سیاسی تاثیر می گذارد. در شرایطی که جامعه با فشارهای داخلی یا خارجی روبه رو می شود، رسانه ها با ایفای نقش اطلاع رسانی و آموزش سیاسی، زمینه شکل گیری همبستگی ملی و مقاومت در برابر تنش ها را فراهم می آورند. در مقابل، رسانه های غیرشفاف یا وابسته به جریان های خاص، می توانند تاب آوری جامعه را تضعیف کرده و بحران را تشدید کنند.

رسانه و سلامت اجتماعی در بعد فرهنگی و روانی
سلامت اجتماعی ارتباط نزدیکی با سلامت روان و فرهنگ جامعه دارد. رسانه ها از طریق تولید محتوای فرهنگی، برنامه های آموزشی و سرگرمی های سالم، می توانند حس تعلق اجتماعی و اعتماد عمومی را تقویت کنند. انتشار پیام های امیدبخش، ترویج ارزش های اخلاقی و تشویق به مشارکت اجتماعی نمونه هایی از کارکردهای مثبت رسانه در این حوزه هستند.

 در مقابل، انتشار اخبار منفی افراطی، محتوای خشونت آمیز یا ترویج سبک زندگی ناسالم، تهدیدی جدی برای سلامت اجتماعی محسوب می شود. به عبارت دیگر، رسانه ها ابزاری قدرتمند برای شکل دهی به نگرش ها و رفتارهای فردی و جمعی هستند و کیفیت عملکرد آن ها مستقیما بر بهداشت روانی جامعه اثر می گذارد.

رسانه و انسجام اجتماعی در شرایط بحرانی
یکی از مهم ترین ابعاد تاب آوری سیاسی، **انسجام اجتماعی** است. رسانه ها می توانند در شرایط بحرانی مانند بلایای طبیعی، تنش های سیاسی یا تهدیدهای امنیتی، نقش پل ارتباطی میان مردم و حاکمیت را ایفا کنند. اطلاع رسانی دقیق، جلوگیری از شایعه پراکنی و مدیریت افکار عمومی از طریق رسانه ها، موجب کاهش ترس، اضطراب و سردرگمی در جامعه می شود. در چنین شرایطی رسانه های مسئولیت پذیر با ارائه راهکارهای عملی، اطلاع رسانی به موقع و تقویت روحیه جمعی، زمینه تاب آوری اجتماعی و سیاسی را فراهم می کنند. از سوی دیگر، اگر رسانه ها با بی مسئولیتی عمل کنند، می توانند به عاملی برای تشدید بحران، گسترش بی اعتمادی و کاهش سلامت اجتماعی تبدیل شوند.

 بعد آموزشی رسانه در تقویت تاب آوری سیاسی
رسانه ها علاوه بر نقش خبری، دارای کارکرد آموزشی نیز هستند.

 آموزش سیاسی، حقوق شهروندی و مهارت های ارتباطی از جمله موضوعاتی است که رسانه ها می توانند در آن ها نقش فعال ایفا کنند.

 در جامعه ای که شهروندان از حقوق و وظایف خود آگاه باشند، میزان مشارکت سیاسی افزایش یافته و زمینه برای تقویت دموکراسی و تاب آوری سیاسی فراهم می شود. رسانه ها با آموزش نحوه مشارکت در فرآیندهای سیاسی، شیوه گفت وگوی مسالمت آمیز و روش های مقابله با چالش ها، به ارتقای سلامت اجتماعی نیز کمک می کنند. چرا که جامعه ای آگاه و آموزش دیده، از نظر روانی و اجتماعی سالم تر است و در برابر تهدیدات داخلی و خارجی کمتر آسیب پذیر خواهد بود.

رسانه های نوین، شبکه های اجتماعی و سلامت جامعه
با گسترش رسانه های نوین و شبکه های اجتماعی، شکل و شتاب ارتباطات اجتماعی تغییر چشمگیری داشته است.

 این فضاها فرصت های زیادی برای ارتقای تاب آوری سیاسی و سلامت اجتماعی فراهم کرده اند. 

به عنوان مثال، شبکه های اجتماعی می توانند بستری برای گفت وگوی مستقیم میان مردم و مسئولان باشند و امکان مشارکت گسترده تر شهروندان در مسائل سیاسی و اجتماعی را فراهم آورند.

 از سوی دیگر، تهدیدهایی مانند انتشار اخبار جعلی، ترویج نفرت و قطبی سازی سیاسی در این فضاها وجود دارد. بنابراین نقش سواد رسانه ای در این حوزه اهمیت ویژه ای دارد. جامعه ای که توانایی تشخیص اخبار درست از نادرست را داشته باشد، می تواند سلامت اجتماعی و تاب آوری سیاسی خود را تقویت کند.

رسانه ها نقشی اساسی در پیوند میان تاب آوری سیاسی و سلامت اجتماعی ایفا می کنند.

 عملکرد مثبت و مسئولانه رسانه ها می تواند باعث ارتقای اعتماد عمومی، انسجام اجتماعی و تقویت مشارکت سیاسی شود، در حالی که عملکرد غیرمسئولانه و جانبدارانه آن ها می تواند برعکس، به تضعیف سلامت اجتماعی و کاهش تاب آوری سیاسی بینجامد. در دنیای امروز که بحران ها و تهدیدهای گوناگون جوامع را احاطه کرده اند، رسانه ها باید بیش از گذشته بر اصول شفافیت، صداقت و مسئولیت پذیری پایبند باشند. آینده ای پایدار زمانی امکان پذیر است که رسانه ها به عنوان رکن چهارم دموکراسی، همزمان حافظ سلامت اجتماعی و تقویت کننده تاب آوری سیاسی باشند.