واحد در نظر حکما عدد نیست

[غلامحسین ابراهیمی دینانی]

پرسش از جایگاه نفس ناطقه به مبدا معقول اشاره دارد و به جایگاه اصلی و اساسی نفس در نظام هستی مربوط می گردد. ابن سبعین در مقام پاسخ به این پرسش به مثال تمسک کرده و با ذکر مثال کوشیده است به فهم اشخاص در این باب کمک کند. یکی از مثال های ساده و روشن در این باب این است که گفته می شود: آیا عدد، قبل از پیدایش خود در کجا بوده است؟ تنها پاسخ مناسب برای این پرسش این است که گفته شود عدد قبل از پیدایش و ظهور خود در واحد بوده است. تردیدی نیست که عدد از واحد پیدا می شود اما واحد ظرف عدد نیست چنان که عدد نیز مظروف واحد به شمار نمی آید و در اینجا است که باید بیش از هر چیز دیگر درباره ی نسبت میان واحد و عدد سخن گفته شود تا معلوم شود که این ارتباط چگونه تحقق می پذیرد. واحد در نظر حکما عدد نیست اما هیچ عددی بدون واحد تحقق نمی پذیرد هر عددی از تکرار واحد به ظهور می رسد ولی این تکرار را نباید با تکرار به معنای متعارف آن اشتباه کرد. (1)

***

[شهاب الدین سهروردی]

واجب الوجود بذات خویش حی قیوم. و نفس ناطقه حی قائم است که دلالت می کند بر حی قیوم. و معنی قیوم آن است که او ظاهر بود ذات خود را و او نور جمله انوار بود که ایشان مجرد باشند از اجسام و علایق اجسام.

و او را غایت شدت و ظهور متحجب بود، تعالی عن ذلک. (2)

***

[یزدانپناه عسکری]

تابش آگاهی نفس ناطقه بازتابی است که دلالت می کند بر حی قیومی که همه چیز را در بر می گیرد. هر عددی بازتاب واحد است.

________________

1 - دفتر عقل و آیت عشق، جلد سوم، غلامحسین ابراهیمی دینانی، تهران: انتشارات طرح نو چاپ دوم 1389 صفحه 356 ، 357

2 - شهاب الدین سهروردی(شیخ اشراق)، رسائل شیخ اشراق، 4جلد، موسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی - تهران، چاپ: دوم، 1375. ج3 ؛ ص94