راهکارهای کاهش اثرات تحریم های بین المللی بر جامعه زنان

تحریم های بین المللی علیه دولت ها اغلب پیامدهای بسیاری بر زندگی زنان دارد؛ از محدودیت دسترسی به خدمات بهداشتی تا افزایش نابرابری های اقتصادی. 

این یادداشت با رویکردی راه حل محور، مکانیسم های موجود و پیشنهادی برای کاهش این تاثیرات را بررسی می کند و با استناد به تجربیات کشورهای تحت تحریم و اسناد بین المللی، استدلال می کند که ترکیبی از سیاست گذاری های هوشمند تحریمی، تقویت جامعه مدنی و نظارت هدفمند می تواند از تبدیل شدن زنان به "خسارت جانبی" تحریم ها جلوگیری کند.

ابتدا این پرسش مطرح می شود: چرا اثرات تحریم ها بر زنان نیاز به مدیریت خاص دارد؟

و پاسخ این است که زنان به دلایل ساختاری به طور نامتناسبی از تحریم ها متاثر می شوند. زنان با مسئولیت اصلی مراقبت از خانواده در شرایط کمبود منابع، وابستگی بیشتر به خدمات عمومی (بهداشت، آموزش) و حضور پررنگ تر در بخش های غیررسمی اقتصاد که آسیب پذیرتر است، مواجه هستند و مقابله با کاهش تاثیرات تحریم ها در این موارد، نیازمند راه کارهایی در سه سطح بین المللی، ملی و محلی است.

راهکارهای بین المللی:

- طراحی تحریم های هوشمند با معافیت های بشردوستانه همانند سازوکار INSTEX اروپا برای مبادلات دارویی و غذایی با ایران از جمله راهکارهای بین المللی موثر برای کاهش تاثیرات تحریم ها بر زنان است است. 

- ایجاد فهرست کالاهای معاف شامل داروهای مخصوص زنان، وسایل پیشگیری از بارداری و تجهیزات زایمان در این سطح پیشنهاد می شود.

- معافیت تراکنش های بانکی مرتبط با سلامت زنان مطابق با ماده 4 قطعنامه 2664 شورای امنیت نیز در این سطح پیشنهاد می شود.

- همچنین نظارت جنسیتی بر تحریم ها و تشکیل نهادهای تخصصی مانند کارگروه جنسیتی در هیات های نظارت بر تحریم های سازمان ملل و الزام به گزارش دهی سالانه درباره تاثیرات جنسیتی (الگوبرداری از CEDAW) در این سطح پیشنهاد می شود.

- حمایت مالی هدفمند از سازمان های زنان برای ایجاد صندوق های ویژه در نهادهایی مانند UN Women به منظور آموزش های شغلی جایگزین در صنایع آسیب دیده و نیز ایجاد خطوط اعتباری خرد برای کارآفرینی زنان از دیگر پیشنهادات در سطح بین المللی است.

راهکارهای ملی:

- اولویت بندی بودجه در حوزه های حیاتی زنان مانند برنامه کوپن غذایی دولت ونزوئلا برای زنان سرپرست خانوار و سهمیه بندی عادلانه کالاهای اساسی با اولویت زنان باردار و سرپرست خانوار از جمله راهکارهای موثر در سطح ملی است.

- معافیت مالیاتی برای کسب وکارهای زنانه در بخش های ضروری نیز در این سطح پیشنهاد می شود.

- تقویت تولید داخلی کالاهای بهداشتی ویژه زنان و سرمایه گذاری در تولید داخلی داروهای سرطان پستان مانند تجربه ایران در تولید داروهای رادیودارو و تولید وسایل بهداشتی قاعدگی مانند طرح خودکفایی پد بهداشتی در هند نیز از دیگر طرح های موثر در سطح ملی است.

- اصلاح قوانین برای حمایت از زنان شاغل و تصویب قوانین ضد تبعیض در اشتغال و همچنین ایجاد مشاغل خانگی تحت حمایت دولت هم از جمله راهکارهای موثر در سطح ملی است.

راهکارهای جامعه مدنی و محلی:

- تشکیل شبکه های همیاری زنان همانند کمپین دارو برای مادران در سوریه که با همکاری پزشکان بدون مرز صورت گرفت و سیستم تبادل کالا به کالا در برخی از محلات تهران از جمله راهکارهای عملیاتی در سطح محلی است.

- آموزش های تاب آوری اقتصادی با برگزاری دوره های مدیریت منابع محدود و راه اندازی بانک های اطلاعاتی برای شناسایی فرصت های شغلی جایگزین نیز به نظر از راهکارهای موثر در سطح حلی می باشد.

- مستندسازی و گزارش دهی حقوقی همانند همکاری با نهادهایی مثل FIDH (فدراسیون بین المللی حقوق بشر) برای ثبت موارد نقض حقوق زنان ناشی از تحریم ها نیز ضروری بوده و باید مدنظر قرار گیرد.

سخن پایانی: 

برای کاهش آسیب به جامعه زنان در اثر تحریم ها، ما بیش از پیش نیازمند حرکت به سوی یک پارادایم جدید هستیم و راهکارهای پیشنهادی نشان می دهد که می توان با ابزارهایی همانند: 

تحریم های تفکیک شده با معافیت های بشردوستانه

سیاست های جبرانی ملی هدفمند

و سرمایه گذاری عملیاتی بر روی سرمایه اجتماعی زنان

اثرات تحریم بر زنان را کاهش داد و به تبع آن بار مضاعف تحریم ها را از دوش زنان برداشت که در این زمینه لازم است تا در همهمه مباحث سیاسی در خصوص تحریم ها، به اهمیت مباحث اجتماعی نیز پرداخته شود و این امر جز با توجه دادن مکرر دولت مردان به آسیب های اجتماعی، امکان پذیر و میسر نخواهد بود.