فساد

کلمه فساد از کلمه لاتین Corruptus گرفته شده است که به معنی «مفسد» بوده و از طرفی فساد در لغت به معانی تباه شدن، نابود شدن، فتنه، آشوب، از بین رفتن، زیان، کینه، دشمنی، ظلم و ستم، شرارت و بدکاری، تباهی، فسق و فجور، بیماری، پوسیدگی و به ستم گرفتن مال کسی به کار رفته است(Mohseni, 2023). همچنین فساد از نظر معنوی نیز به معنی فتنه بر پاکردن، نافرمانی و گناه کردن به کار می رود(Salman, 2023)؛ و از نظر حقوقی، سوء استفاده از موقعیت قابل اعتماد در یکی از شاخه های قدرت یا در سازمان های سیاسی یا دیگر سازمان ها به منظور دستیابی به منافع مادی که از نظر قانونی برای خود یا دیگران موجه نیست(Hindawy, 2023). در تعریف دیگری فساد به عنوان انجام دادن برخی از کارها به هدف دریافت برخی از امتیازات در تناقض با وظیفه کارمند و حقوق دیگران، سوءاستفاده کارمند یا امین از مقام و موقعیت برای ایجاد منافع بیان شده است(Elnawawy et al., 2022). علاه بر این مفهوم فساد در سطح بین المللی و ملی به طور گسترده مورد تحقیق قرار گرفته است. نهاد شفافیت بین المللی(2019) فساد را به عنوان سوء استفاده از قدرت اختصاص داده شده برای منافع شخصی تعریف کرده و فساد را به عنوان اساسی ترین چالش هایی که بر دولت ها، بازیگران غیردولتی و نهادهای تجاری در سراسر جهان تاثیر می گذارد، در نظر گرفته است(Rah Pima et al., 2021). بانک جهانی فساد را مانع نهایی کاهش فقر، توسعه اجتماعی و اقتصادی می داند. فساد به دلیل تاثیر سوء و ویژگی مخرب آن بر بافت اجتماعی، پیشرفت اقتصادی و رتبه بین المللی تهدیدی برای امنیت ملی استدر نتیجه فساد عبارت است از خروج هر چیز از اعتدال، چه این خارج شدن اندک باشد و چه زیاد. در تعریف کلاسیک، فساد را «فقدان ظرفیت وفاداری» می دانند(Beheshti & Nowrouzi, 2022). همچنین فساد در معنای مدیریتی عبارتست از تخطی یک مقام دولتی از وظایف رسمی برای رسیدن به منافع و رفاه خود یا اقوام نزدیک یا ارتقای موقعیت(Tumi et al., 2023). بر اساس تعاریف فوق می توان بیان داشت که فساد به سوء استفاده از قدرت برای کسب منفعت شخصی یا منافع گروهی اشاره دارد(Abolfazly, 2022). فساد تجلی نوعی از رفتار مقامات دولتی(خواه سیاستمداران و خواه مستخدمان کشور) است که درآن به طور نادرست و غیر قانونی با سوء استفاده از قدرت عمومی محول شده به آن ها، خود و نزدیکانشان را غنی می سازند(Ang, 2019). می توان فساد را از نظر ابعاد به سه دسته فساد اقتصادی، اداری و فرهنگی به شرح زیر تقسیم بندی کرد(Qodir & Ibrahim, 2021):

الف) فساد اقتصادی به اعمال و رفتارهای غیرقانونی اطلاق می شود که باعث افزایش ثروت و شکاف عمیق طبقاتی در جامعه می شود و اختلال در نظم اقتصادی را در پی دارد.

ب) فساد اداری شامل کارکردهایی مانند کم کاری، کاغذبازی، اهمال، دیوان سالاری، سوءاستفاده از قدرت و ارتشاء و اختلاس است.

ج) فساد فرهنگی به هر فعل یا ترک فعلی گفته می شود که باعث مخدوش شدن یا ایراد صدمه به باورها، ارزش ها و اعتقادات جامعه شود. این نوع فساد قابل تقسیم است.