تجسم تاب آوری در فرهنگ ایران زمین

تجسم تاب آوری در فرهنگ ایران زمین

انتشار یافته توسط خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران

کرمانشاه - ایرنا - نوروز فراتر از یک جشن فصلی یا آیین سنتی تجسم فلسفه تاب آوری در فرهنگ ایران زمین به شمار می رود که در روزگار معاصر بیش از هر زمان دیگری به نماد تاب آوری فرهنگی و هویتی بدل شده است.

نوروز، این جشن باستانی و فرهنگی ایرانیان بیش از هر چیز تجلی گر روح تاب آوری و ایستادگی است که در طول هزاران سال تاریخ همواره با قدرت به حیات خود ادامه داده است.

این آیین کهن نمادی از پایداری فرهنگی و هویتی مردمانی است که با وجود تمام فراز و نشیب های تاریخی، توانسته اند میراث فرهنگی خویش را حفظ کنند و به نسل های بعدی انتقال دهند.

نوروز با قدمتی بیش از سه هزار سال یکی از قدیمی ترین جشن های به جا مانده در تاریخ بشری است که همچنان با شکوه برگزار می شود. این جشن باستانی از دوران امپراتوری های هخامنشی، اشکانی و ساسانی تا امروز از میان طوفان های سهمگین تاریخ گذر کرده و زنده مانده است.

این پایداری شگفت انگیز خود نمودی از تاب آوری فرهنگی و قدرت هویت ساز نوروز است.

نوروز توانسته از مرزهای جغرافیایی ایران فراتر رود و در منطقه ای وسیع از آسیای میانه تا قفقاز و خاورمیانه گسترش یابد، که این خود نشان دهنده قدرت نفوذ و انعطاف پذیری این آیین کهن است.

توانایی نوروز در سازگاری با فرهنگ ها و شرایط مختلف، بدون از دست دادن جوهره اصلی خود، تجلی دیگری از مفهوم تاب آوری در این سنت دیرینه است که به ما یادآوری می کند که تاب آوری در توانایی نو شدن انطباق پذیری و حفظ امید در دل دشواری هاست.

نوروز نمادی از تاب آوری طبیعت

نوروز که با آغاز فصل بهار و اعتدال بهاری همزمان است در ذات خود نمایشگر بزرگ ترین نماد تاب آوری طبیعت است، پس از گذر از سرمای سخت زمستان، طبیعت دوباره جان می گیرد و با طراوت و سرسبزی حیات را از سر می گیرد، این چرخه مرگ و زندگی دوباره استعاره ای قدرتمند از تاب آوری و توانایی بازگشت به زندگی پس از سختی هاست.

آیین های نوروزی مانند کاشتن سبزه که نماد رویش و زایش است یا چیدن هفت سین که عناصر آن هر یک نمادی از باروری و زندگی هستند، همگی بر این پیوند میان نوروز و تاب آوری طبیعت تاکید دارند.

دگرگونی طبیعت از خشکی به سرسبزی، از سکون به جنبش و از سردی به گرمی، تصویری از قدرت شگفت انگیز تاب آوری است که انسان ایرانی از دیرباز با آن همذات پنداری کرده و آن را در قالب جشن نوروز گرامی داشته است. بی تردید، این همزمانی نوروز با رستاخیز طبیعت، الهام بخش روحیه تاب آوری و امید به آینده در میان مردمان بوده است.

آیین های نوروزی آموزه های تاب آوری است

بسیاری از آیین ها و رسوم نوروزی در درون خود آموزه های ارزشمندی از تاب آوری و پایداری را نهفته دارند، خانه تکانی نوروزی نمادی از پالایش و آمادگی برای شروعی دوباره است که به انسان می آموزد چگونه پس از هر سختی و دشواری، با پاک کردن غبار کهنگی، زندگی را از نو آغاز کند.

آیین دید و بازدید و صله رحم تقویت کننده پیوندهای اجتماعی است که یکی از مهم ترین عوامل تاب آوری جمعی به شمار می آید. سفره هفت سین با عناصر نمادین خود هر یک پیامی از استقامت و امید را در خود دارد؛ سیب نماد سلامتی، سنجد نماد عشق، سیر نماد دورکننده بدی ها، و سمنو نماد برکت و قدرت است.

داستان حاجی فیروز که با لباس قرمز نماد پیروزی بر سرما و تاریکی است، و امیر نوروز که پس از غلبه بر دیو زمستان بهار را به ارمغان می آورد، روایت هایی تمثیلی از پیروزی نهایی انسان تاب آور بر سختی ها و مشکلات هستند.

آیین چهارشنبه سوری با پریدن از روی آتش و خواندن "زردی من از تو، سرخی تو از من"، تمثیلی از عبور از دشواری ها و کسب نیرو و توان برای ادامه مسیر زندگی است.

نوروز تجلی تاب آوری فرهنگی و هویتی

در روزگار معاصر نوروز بیش از هر زمان دیگری به نماد تاب آوری فرهنگی و هویتی بدل شده است، در دوران جهانی شدن و فشارهای مدرنیته که بسیاری از سنت های کهن را به محاق برده، نوروز همچنان با قدرت به حیات خود ادامه می دهد و حتی در سال ۲۰۱۰ میلادی، از سوی سازمان ملل متحد به عنوان میراث معنوی بشریت به رسمیت شناخته شد.

برای ایرانیان مهاجر و پراکنده در سراسر جهان نوروز پیوند دهنده آنها با ریشه های فرهنگی و هویتی شان است و به آنها کمک می کند تا در محیط های جدید، تاب آوری فرهنگی خود را حفظ کنند.

همچنین در دوران دشواری ها، بحران های اقتصادی، تحریم و حتی همه گیری جهانی کرونا نوروز توانست با انعطاف پذیری و خلاقیت خود را با شرایط جدید وفق دهد و حتی در قالب های نوین مانند دیدارهای مجازی و آیین های آنلاین به حیاتش ادامه دهد.

دکتر محمدرضا مقدسی مدیر و موسس خانه تاب آوری ایران