تحلیل ساختار والگوی نمایشی در هفت لشکر (طومار جامع نقالان)

هفت لشکر از جمله نمونه های طومار جامع نقالان در عهد قاجار است که به وسیله نقالی گمنام در سال 1392 هجری قمری کتابت شده است. هفت لکشر در اصل نام یکی از نبرد- روایت های مشهور نقالی است که از روی شهرت و رواج بر یکی از طومارهای جامع نقالان نیز اطلاق شده است. جنبه روایی متن، عامل پیوستگی و ارتباط ادبیات و نمایش است. روایت داستان با حرکات نمایشی و قرار گرفتن راوی به جای اشخاص مختلف و تقلید حالات و حرکات آنان، روایت داستانی را به سمت روایت نمایشی هدایت می کند که به آن داستان گویی نمایشی گفته می شود. در این میان، گرچه نقال، در روایت خوب به الگوپذیری از نقل های کهن نظر داشته است، اما دخل و تصرف های ذهنی- ساختاری او، زمینه جهت دهی نمایشی متن را فراهم ساخته است. بنابراین ظرفیت های نمایشی طومارها، مارا بر آن داشت تا در این مقاله به بررسی ساختار نمایشی طومار جامع بپردازیم. بر این اساس، در ابتدا با تعریف ساختار نمایش دراماتیک و بیان تفاوت میان این ساختار و ساختمان روایی طومار مورد نظر، درصد تبیین الگوی ویژه ای برآمدیم. نتایج حاصل از این پژوهش در نهایت ما را با کاربرد الگوی ساختاری بارت به شکل روایت و حوادث تودرتو به عنوان ایپزود ، ساختمان نمایش رویدادگرای روایت در روایت و متفاوت با درام اوجگاهی در طومار جامع نقالان رهنمون ساخته است که به شکل جدول و نمودار نمایشی- روایی نشان داده شده است. این الگوی نمایشی، ساخت مایه نمایشی خود را در قالب افزایش کنش و بر هم افزود نقش ویژه ها بر روایت اصلی در قالب نمایش رویدادگرا آشکار ساخته است. همچنین بهره گیری از رویدادهای همگرا و گسترش نمایش در عمق و توجه مخاطب به چگونگی حوادث در طول درام به جای تمرکز بر پایان آن، از جمله ویژگی های تعلیقی برآمده از این نوع ساختمان نمایشی است.

کلیدواژه ها:

ادبیات نمایشی ، نقالی ، طومار جامع نقالان ، هفت لشکر ، ساختار نمایش رویدادگرا