واکاوی مفهوم خاطره انگیزی در تداوم دلبستگی مکانی در بازار تاریخی تبریز

مفهوم دلبستگی به مکان به همراه ویژگیهای طراحانه محیط بهعنوان یک اصل اساسی در رضایتمندی مکانی، حفاظت خودانگیخته و علاقه به بازدید مجدد محیط، از مفاهیم کلیدی خاطره ساز میان انسان و مکان، در ارزش آفرینی و تقویت ادراک بصری بافتهای تاریخی شهری است. لیکن امروزه، جایگاه ویژه این موضوع و ابعاد ماهوی آن با در نظر گرفتن تمایلات توسعه شهرها به سوی کالبدی شدن؛ به خوبی مورد کاوش قرار نگرفته و سبب گشته آنچه فضای شهری عرضه میدارد؛ با آنچه شهروند در رشته های خاطرهای و هویتی خویش، طلب میکند در تعارض قرار گیرد. در نوشتار حاضر که برآمده از پژوهشی است مستقل، به منظور تبیین تاثیر هویت مکانی خاطرات جمعی در ارتقای حس دلبستگی و تداوم رشته های خاطرهای یکی از ساختارهای هویتبخش شهری تبریز یعنی بازار تاریخی آن، به برخی از خلاهای علمی و معرفتی موجود در این زمینه با طرح دو پرسش پاسخ داده شده است: 1 مولفه های چیستی و چگونگی فرآیند شکل گیری دلبستگی مکانی در ادراک بصری محیط کدام میباشند 2 خاطره انگیزی و انباشت رشته های خاطرهای مکان چگونه بر ارتباط شهر و شهروندان و تبلور افراشته ای معنایی مکان اثر میگذارد برای نیل به پاسخ پرسشها، این مقاله با رویکرد پدیدارشناختی و با کاربست روش مورد پژوهی، به ارایه مفاهیمی چون حس تعلق، هویت، مکان و خاطره پرداخته و نقش آنها را بر کیفیت ادراک شهروندان از فضای شهری، در چهارچوب نظام معماری ایرانی تبیین نموده است. نتایج پژوهش نشان میدهد؛ ویژگی ناملموس و هویت نهفته میراث معماری بازار تاریخی تبریز در ارتباط با بستر فرهنگی شهر، با ایجاد تعلق خاطر و تجسد آن در یک رشته خاطرهای، مبدل به الگوی ذهنی در بازشناخت مکان و خوانایی محیط شده و موجد حس دلبستگی مخاطب با محیط آن، گشته است.

کلیدواژه ها:

خاطره انگیزی ، هویت مکانی ، حافظه تاریخی ، تعلق مکانی ، رشته های خاطره ای