ارزیابی شاخصهای تحمل به خشکی در برخی ارقام پاییزه کلزا ( Brassica napus L.)

کلزا (Brassica napus L.) از جمله گیاهان دانه روغنی میباشد و به دلیل داشتن درصد بالای روغن و کیفیت مناسب در سالهای اخیر مورد توجه واقع شده است. به منظور بررسی تاثیر تنش کم آبی در ژنوتیپهای کلزا از نظر عملکرد دانه، مطالعه شاخصهای کمی تحمل به خشکی و شناسایی ژنوتیپهای متحمل به خشکی، آزمایشی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 25 ژنوتیپ در 4 تکرار در دو شرایط تنش و بدون تنش در مزرعه پژوهشی موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج اجرا گردید. ارزیابی ژنوتیپها از نظر تحمل به خشکی توسط شاخصهای کمی تحمل به خشکی شامل میانگین حسابی (MP)، میانگین هندسی (GMP)، تحمل به تنش (STI) و شاخص های حساسیت به تنش (SSI) و تحمل (TOL) صورت گرفت. نتایج تجزیه واریانس اختلاف معنیداری بین ارقام کلزا از نظر کلیه شاخصها و عملکرد دانه ژنوتیپها در دو شرایط محیطی در سطح احتمال 1% نشان داد. با توجه به تحلیل همبستگی بین عملکرد دانه در شرایط تنش و بدون تنش و شاخصهای تحمل به خشکی، شاخصهای GMP، MP و STI به عنوان شاخصهای برتر جهت شناسایی ژنوتیپ های متحمل انتخاب گردیدند. نتایج نشان داد مناسبترین ژنوتیپ بر اساس شاخص های فوق ژنوتیپ Vectra بود که از نظر میانگین عملکرد در شرایط تنش با شرایط بدون تنش در وضعیت مناسبی قرار داشت. نمودار چند متغیره بای پلات نیز نشان داد که شاخص های GMP ،MP و STI نسبت به یکدیگر دارای بالاترین ضریب همبستگی بودند و ژنوتیپ های متحمل در مجاورت شاخص های تحمل قرار گرفتند. همچنین بر اساس نتایج به دست آمده از نمودارهای پراکنش سه بعدی ، ژنوتیپ های Esbetty ،Zarfam ،Dante ،Vectra ،Eshydromel ،Jura ،Modena و Olano به عنوان ژنوتیپهای متحمل به خشکی و ژنوتیپهای GKHelena ،RG4504 ،Olphi و Olpop به عنوان ژنوتیپهای حساس شناسایی شدند.

کلیدواژه ها:

بای پلات ، تنش خشکی ، شاخص تحمل خشکی ، کلزا